Thơ thiếu nhi lép vế trong văn học thiếu nhi
Nếu như thời
gian vừa qua chúng ta nhắc nhiều đến văn học thiếu nhi với một khoảng trống cần
lấp đầy. Và thực sự cho đến bây giờ chưa ai dám trả lời là bao giờ và khi nào
cái khoảng trống ấy sẽ được lấp đầy. Thế nhưng, nhìn lại cái khoảng trống mênh
mang đó, chúng ta giật mình nhận ra, trong số những tác phẩm dành cho thiếu nhi
ấy, đa phần là văn xuôi.
Những tác phẩm
thiếu nhi gây sốt trong nhiều năm gần đây cũng như đoạt nhiều giải thưởng khiến
cho văn học thiếu nhi ít nhiều sôi động và tạo được sự quan tâm của độc
giả thuộc về nhà văn Nguyễn Nhật Ánh và
đều là lĩnh vực văn xuôi.
Cuộc vận động
sáng tác văn học dành cho thiếu nhi giữa Việt Nam và Đan Mạch kéo dài 5, 6 năm
nay là cuộc thi dành cho văn xuôi và truyện tranh.
Trong tham luận
hội thảo 30 năm thành lập Hội Nhà văn Hồ Chí Minh - nhà văn Trần Quốc Toàn đã
đánh giá “Miền văn
học thiếu nhi của đất nước đang nằm ở TP.HCM, với số lượng tác phẩm dồi dào,
lực lượng viết đông đảo”. Về lĩnh vực văn học thiếu nhi có thể xem thành phố Hồ
Chí Minh là nơi phát triển nhất cả nước… cùng với đó, Trần Quốc Toản kể tên
những tác giả sung sức, đạt nhiều thành tựu về văn học thiếu nhi như: Nguyễn
Nhật Ánh, Nguyễn Ngọc Thuần, Đỗ Tú Cường, Phương Trinh, Nguyễn Thị Bích Nga…
thì chủ yếu họ là những tác giả văn xuôi.
Một vài
nhà văn trẻ đã và đang “lấn sân” sang văn học thiếu nhi như Phong Điệp, Nguyễn
Xuân Thuỷ, Trang Thanh, Nguyễn Thị Hồng Hạnh… là tác phẩm ở lĩnh vực văn xuôi.
Việc các
tác giả lựa chọn thơ hay văn xuôi khi sáng tác văn học thiếu nhi hoàn toàn là
quyền của người sáng tác. Không thể vì bất cứ lý do nào, như thơ đang thiếu
vắng mà bắt người sáng tác văn xuôi phải… làm thơ, hay bất cứ thể loại nào khác
ngoài sở trường và lựa chọn của chủ thể sáng tạo.
Thơ thiếu nhi đang ở đâu?
Đầu năm 2012,
chào mừng sự kiện Ngày thơ Việt Nam lần thứ 10, Nhà xuất bản Kim Đồng đã ra mắt
bạn đọc một số tập thơ hướng về biển đảo như: Ta viết bài thơ gọi biển về của Huy Cận, Dắt biển lên trời của Hoài Khánh,
Biển vàng đảo ngọc của nhiều
tác giả và một tập thơ dịch
Thơ gửi cô tiên do Thái Bá Tân chọn và dịch.
Trừ tập thơ dịch từ nước ngoài, thì
trong số ba tập thơ kia chỉ có dắt biển lên trời của Hoài Khánh là những sáng
tác trong những năm gần đây của tác giả. Còn Biển vàng đảo ngọc - tuyển tập văn
thơ chọn lọc về biển đảo của các nhà văn tên tuổi như Khái Hưng, Nguyễn Tuân,
Nguyễn Huy Tưởng, Thy Ngọc, Nguyên Ngọc, Trần Ðăng Khoa. Và tập thơ của Huy Cận
cũng không phải là sáng tác mới.
Tại các nhà
xuất bản, thơ thiếu nhi vẫn được xuất bản mới hàng năm nhưng đa phần là tác
phẩm tái bản của các “cây đa cây đề” như Định Hải, Võ Quảng, Xuân Quỳnh…
Những sáng tác
thực sự mới ở thể loại thơ thiếu nhi thật sự không nhiều, ít hơn gấp nhiều lần
so với các tập thơ tái bản. Một vài tên tuổi mới góp mặt cho thơ thiếu nhi như
Vi Thuỳ Linh, Ngô Gia Thiên An, Đặng Chân Nhân… nhưng ngần ấy chưa thể tạo cho
thơ thiếu nhi một sự khởi sắc. Đặc biệt với hai tác giả trẻ, thơ dường như vẫn
còn mang tính thử nghiệm, thăm dò, định hình hơn là để khẳng định một giá trị
đã được tạo lập và chấp nhận.
Tương lai nào cho thơ thiếu nhi?
Trước đây, một
số cơ quan chuyên trách đã từng tổ chức các cuộc thi thơ thiếu nhi và nhận được
sự hưởng ứng đông đảo của tác giả tham gia. Từ những cuộc thi này đã phát hiện
ra nhiều tên tuổi cho văn học thiếu nhi, như: Nguyễn Hoàng Sơn, Dương Thuấn,
Đặng Hấn, Trần Quốc Toàn…
Tuy nhiên vài
năm trở lại đây các cuộc thi thơ dành cho thiếu nhi không còn được duy trì đều
đặn khiến cho thơ thiếu nhi không có động lực để thúc đẩy, phát triển, tăng về
lượng và chất.
Trao đổi thêm
với nhà văn Lê Phương Liên - người từng viết và quan tâm đến văn học dành cho
thiếu nhi, lại nằm trong ban chung khảo dự án văn học thiếu nhi giữa Việt Nam
và Đan Mạch đã và đang được triển khai về tương lai 3 năm tiếp theo của dự án
liệu có dành cho thơ một cuộc thi? Nhà văn cho rằng: Dự án hợp tác văn học
thiếu nhi này do chính phủ Đan Mạch tài trợ, do đó phía Đan Mạch chủ động cao
hơn. Hơn nữa, hai chuyên gia của dự án là nhà văn và hoạ sĩ nên họ sẽ phát huy
thế mạnh của mình. Về phía Đan Mạch họ đã có khảo sát và nhận ra các loại sách
thiếu nhi dành cho lứa tuổi từ 2-5 ở Việt Nam còn quá ít, chủ yếu là sách dịch
nên họ muốn thông qua dự án này sẽ phần nào xây dựng được những sáng tác dành
cho lứa tuổi 2-5. Nội dung cơ bản của ba năm tiếp theo vẫn là phục vụ đối tượng
2-5 tuổi, đào tạo, phát hiện một đội ngũ sáng tác trẻ, tiềm năng ở thể loại văn
xuôi và tranh truyện.
Như vậy, có thể
xem dự án văn học thiếu nhi giữa Việt Nam và Đan Mạch kéo dài trong 10 năm đã
và đang được quan tâm đánh giá cao sẽ không có cuộc thi dành riêng cho thơ.
Tuy nhiên, nhà
văn Lê Phương Liên cũng bày tỏ mong muốn, trong tương lai gần sẽ có một hội văn
học nghệ thuật cùng phối hợp với phía Nhà xuất bản Kim Đồng để tổ chức một cuộc
thi thơ thiếu nhi. Tất nhiên, đó là một mong muốn đẹp. Nhưng để từ mong muốn đó
trở thành hiện thực thì cá nhân một nhà văn không thể làm được.
Căn cứ sự phát
triển của một loại hình nghệ thuật trong đó có thơ thiếi nhi bằng các giải
thưởng hay các cuộc thi chưa hẳn đã chính xác. Tuy nhiên, trong một cái nền
chung của thơ ca đương đại, của văn học thiếu nhi, thì rõ ràng thơ thiếu nhi
đáng để cho những người trong cuộc, cho những ai quan tâm đáng phải suy nghĩ…
Hiền Nguyễn
No comments:
Post a Comment