2 TÁC GIẢ CÙNG TỪ CHỐI BẰNG KHEN CỦA HỘI NHÀ VĂN VÌ “GIẢI THƯỞNG ĐÃ KHÔNG ĐƯỢC XÉT ĐÚNG THEO TIÊU CHÍ VĂN CHƯƠNG”

Được Hội Nhà văn VN tặng bằng khen trong khuôn khổ Giải thưởng của Hội năm 2012, 2 tác giả Y Ban và Phạm Ngọc Cảnh Nam nhất loạt gửi thư ngỏ từ chối vinh dự này.

Ngày 18/1, trên mạng xuất hiện thư ngỏ của nhà văn Y Ban gửi tới "Ông chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam và 14 vị ủy viên ban chấp hành" của Hội, tuyên bố rút tên khỏi ghế ủy viên BCH văn xuôi và từ chối nhận bằng khen, dự kiến được trao vào 29/1 tới. Lá thư giải thích lý do rút tên khỏi giải thưởng vì ban giám khảo không đủ tâm và tài xét giải.

"Trò chơi hủy diệt cảm xúc được 4 phiếu giải thưởng, 3 phiếu bằng khen và 2 phiếu trắng. Đây chính là mấu chốt của vấn để. "Nếu tôi sáng suốt, nếu tôi không đi trên con đường dại thì ngay từ đầu tôi phải từ chối BGK này. Họ không đủ Tâm, đủ Tầm để bỏ phiếu cho tác phẩm. Họ chỉ đủ Tâm, đủ Tầm để bỏ phiếu cho tên tác giả. Hai phiếu trắng ở đây nói lên điều gì? Làm giám khảo mà không dám đối mặt với chỉ một cái tên trên một tờ giấy?", lá thư ngỏ viết.

Bức thư cũng bày tỏ sự bức xúc trước cách làm việc của Hội Nhà văn Việt Nam mà điển hình là chủ tịch Hội, thể hiện qua nhiều cuộc bầu bán khác. Thư ngỏ chỉ nêu chức danh, không nên tên chủ tịch Hội. Hiện, nhà thơ Hữu Thỉnh là chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.

Trao đổi với VnExpress, nhà văn Y Ban khẳng định chị chính là tác giả bức thư ngỏ và xác nhận lại toàn bộ nội dung trên. Chị cho biết, sáng 18/1, chị đã in lá thư và gửi tới hòm thư của chủ tịch Hội nhà văn VN cũng như trao tận tay những người trong ban chấp hành mà chị gặp mặt, một số người ở xa không nhận được thì chị gửi email.

Nhà văn Y Ban chia sẻ thêm: “Bản thân giải thưởng không có lỗi. Trong thâm tâm của mỗi nhà văn, giải thưởng của Hội nhà văn Việt Nam là giải thưởng của hội nghề nghiệp, điều mà nhiều người mong muốn có được bên cạnh sự đánh giá của công chúng, không ngoại trừ tôi. Tuy nhiên, người ta càng khao khát bao nhiêu thì lại càng thất vọng bấy nhiêu khi phát hiện ra sự thật. Đây không phải lần đầu tiên có người từ chối giải thưởng. Nhiều người đã từ chối rồi nhưng họ chọn cách im lặng, còn tôi thì không. Những năm trước tôi không tham gia hội đồng nên không biết và không thể nào nói được. Với việc tham gia hoạt động hai năm qua, tôi tận mắt chứng kiến nên tôi không thể làm ngơ”.

Khi bức thư ngỏ của Y Ban chưa hết xôn xao, trên Internet lại xuất hiện một bức thư ngỏ khác, được cho là của nhà văn Phạm Ngọc Cảnh Nam, từ chối bằng khen của Hội cho cuốn "Một thế kỷ bị mất". Nhà văn người Đà Nẵng Phạm Ngọc Cảnh Nam cũng xác nhận lá thư đó là của ông. Ông Cảnh Nam cho biết, ngày 18/1, ông nhận được điện thoại của bà Phạm Tuyên - trưởng ban sáng tác của Hội nhà văn Việt Nam - thông báo ông được trao bằng khen của Hội ở lĩnh vực văn xuôi năm nay. Qua điện thoại, nhà văn thẳng thừng từ chối giải thưởng. Cùng ngày, qua bạn bè và Internet, nhà văn Phạm Ngọc Cảnh Nam gửi thư ngỏ về sự việc.

Trong lá thư, ông viết ngắn gọn: “Tôi xin giành quyền được từ chối bằng khen này của Hội nhà văn. Lý do đơn giản, mà ai cũng thấy là giải thưởng đã không được xét đúng theo tiêu chí văn chương. Và, cũng là để cho sự trung thực còn có chỗ trú ngụ trong ngôi đền thiêng liêng của nó là Văn Học”. 

Ông Phạm Ngọc Cảnh Nam cho biết, theo nguồn tin trong ban chấp hành Hội, tác phẩm "Thế kỷ bị mất" của ông được cho là có tên gọi nhạy cảm nên khó lòng trao giải thưởng cao nhất dù đạt số phiếu rất cao. Cuối cùng, cuốn sách được trao bằng khen. Đó là một trong những lý do được ông đưa ra để giải thích cho nhận định "giải thưởng đã không được xét đúng theo tiêu chí văn chương".

VnExpress đã cố gắng liên lạc với chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhưng điện thoại của ông luôn trong tình trạng không liên lạc được. Ông Đỗ Hàn - Chánh văn phòng Hội cho biết, Hội chưa nhận được đơn xin rút bằng văn bản của hai nhà văn. Tuy nhiên, ông biết thông tin qua mạng. Bình luận về hành động này, ông nói: “Cá nhân tôi cho rằng, việc trao thưởng là của ban tổ chức, còn từ chối giải thưởng là quyền của người nhận giải. Đến giải Nobel cũng còn có người xin rút cơ mà. Đó là chuyện bình thường".

Vị chánh văn phòng khẳng định, nếu nhận được văn bản xin rút từ phía hai nhà văn, Hội sẽ tiến hành họp và ra thông cáo báo chí rõ ràng.

Đây không phải lần đầu tiên giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam bị từ chối. Năm 2003, tập truyện ngắn "Tự sự 265 ngày" của Hồ Anh Thái được Hội Nhà văn VN trao "tặng thưởng", nhưng anh từ chối nhận. Năm 2006, tác giả trẻ Ly Hoàng Ly cũng gửi thư đến Hội xin từ chối tặng thưởng dành cho tập thơ "Lô Lô" vì chị “không thấy được sự nghiêm túc trong việc xét giải, ngược lại còn thấy một thái độ thiếu tôn trọng các tác phẩm mà Hội đồng đưa ra để bình bầu”. Cũng trong năm này, giải thưởng ở hạng mục thơ được trao cho “Thương lượng với thời gian” của chủ tịch hội Hữu Thỉnh gây nhiều xôn xao vì được cho là không minh bạch. Nhà thơ Hữu Thỉnh sau đó từ chối nhận giải thưởng tại lễ trao giải.

Ngoài ra, năm 2011 nhà văn Sơn Tùng và gia đình nhà văn Sơn Nam (ông đã qua đời năm 2008) xin rút khỏi đề cử Giải thưởng Nhà nước; nhà văn Nguyên Ngọc cũng từ chối cơ hội được xét Giải thưởng Hồ Chí Minh do bất bình với cách hành xử mà theo họ là thiếu minh bạch của Hội Nhà văn.

Hà An