Trong
dòng chảy lịch sử kháng chiến chống Pháp (1946-1954), việc gia nhập Đảng Cộng
sản Đông Dương (tên Đảng Cộng sản Việt Nam trước năm 1951) ghi nhận một sự kiện
quan trọng trong hoạt động đương thời của nhiều văn nghệ sĩ ở nước ta trước
đây.
 |
 ghi rõ “Chịu trách nhiệm bản thảo: Nguyễn Huy Thắng” |
Nhân dịp “một trăm ngày” ngày mất của Cha tôi,
Bác Nguyên Hồng, người láng giềng gần gũi của gia đình chúng tôi, bạn văn
thân thiết của Cha tôi ở xóm văn nghệ Ấp Cầu Đen Bắc Giang, trên Tạp
chí Văn nghệ, số 54, 8 - 1954, đã viết rõ: “Trong cuộc học tập của một số
anh em văn nghệ sĩ ở một địa điểm Việt Bắc, ngày mồng 1 tháng 5 năm 1948, Ngô
Tất Tố đã gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương”.
Tiếp theo sau đó, trong các sách của ngành
giáo dục do các nhà nghiên cứu văn học Nguyễn Đức Đàn, Phan Cự Đệ, Nguyễn Đăng
Mạnh… biên soạn, các sách của nhiều nhà xuất bản như Giáo dục, Văn học…, sách
của Hội Nhà văn Việt Nam, đều ghi nhận cha tôi gia nhập Đảng Cộng sản Đông
Dương. Gần đây nhất, trong phần niên biểu của sách “Ngô Tất Tố - nghiệp văn
nghề báo” - Nxb Kim Đồng in năm 2009 viết rõ ràng là nhà văn Ngô Tất Tố vào
Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1948.
Ông Phạm Thế Cường, Chủ nhiệm câu lạc bộ Người
yêu sách Nguyễn Huy Tưởng đã viết: “Ông Thắng có tìm hiểu
thêm về chuyện vào Đảng của các văn nghệ sĩ trong kháng chiến chống Pháp, thì
chỉ thấy có nói nhà văn Nguyễn Tuân, khi ấy là Tổng Thư ký Hội Văn nghệ Việt
Nam, vào Đảng ngày 18-4-1950”.
Thật đáng ngạc nhiên!
Bởi lẽ về năm vào Đảng Cộng sản Đông Dương của các văn nghệ sĩ trong kháng
chiến chống Pháp không phải mất công tìm hiểu ở đâu xa. Ông Cường và bản thân
ông Thắng hãy đọc kỹ lại phần niên biểu của loạt ấn phẩm từ bộ
sách “nhà văn của em” do chính ông Thắng là “người chịu trách nhiệm bản
thảo”, được Nhà xuất bản Kim Đồng xuất bản trong thời gian gần đây, bạn
đọc sẽ thấy ngay thời gian vào Đảng của các văn nghệ sĩ trong kháng chiến chống
Pháp như sau: Hoài Thanh (1947), Nam Cao (1948), Ngô Tất Tố (1948)…, (riêng
niên biểu trong sách viết về nhà văn Nguyễn Huy Tưởng do Nguyễn Huy Thắng biên
soạn không thấy ghi năm và việc vào Đảng của nhà văn). Tôi còn có tư liệu thêm:
Văn Cao (1948), Nguyễn Hữu Đang (1947)…
Chẳng
có lẽ những mốc thời gian nêu trên trong sách của “Nhà xuất bản Kim Đồng công
bố”, ghi rõ “giữ bản quyền” của nhà xuất bản, lại do “chính ông Thắng chịu
trách nhiệm bản thảo” đều không “có sức thuyết phục” ư !?
Ông
Cường lại nói hộ “Ông Thắng rất mong gia đình nhà văn Ngô Tất Tố sớm chính thức
cho công bố thông tin này”, theo dẫn chứng trên chính nhà xuất bản Kim Đồng và
chính ông Thắng – tôi nhắc lại – là một lãnh đạo và “chịu trách nhiệm bản thảo”
thì chính nhà xuất bản của ông Thắng đã công bố rồi còn gì nữa!
Qủa
là non nớt khi ông Cường đề nghị: “Về ngày vào Đảng của cụ Tố, muốn phản bác bà
cần phải đưa ra chứng cứ xác thực như Lý lịch Đảng viên, quyết định kết nạp
Đảng… để mọi người hâm mộ cùng thưởng lãm để sau này không ai còn nghi ngờ ”…
Trong hoàn cảnh đầy khó khăn của kháng chiến chống Pháp, Đảng lại lui vào hoạt
động bí mật, cứ theo đề nghị “ngây ngô, ấu trĩ” này của ông Cường, khi viết về
việc vào Đảng của những nhà văn tiền bối khác trong kháng chiến chống Pháp - có
thể hoặc chắc chắn hồi đó ông Cường chưa ra đời - thân nhân của các cụ đều phải
đưa ra “lý lịch đảng viên, quyết định kết nạp đảng” như thời nay, theo “kiểu đề
nghị” của ông Chủ nhiệm Câu lạc bộ NYSNHT thì mới có sức thuyết phục ư!?
Lịch
sử Đảng ghi rõ, trước đây tên là Đảng Cộng sản Đông Dương, đến tháng 11 năm
1945 Đảng lui vào hoạt động bí mật, đến tháng 2 năm 1951 Đảng ra công khai, đổi
tên thành Đảng Lao động Việt Nam, từ năm 1976 mới có tên là Đảng Cộng sản Việt
Nam. Vì vậy, tôi cần nói ngay trang mạng Wikipedia viết: “Ngô Tất Tố
là đảng viên Đảng Cộng sản Việt
Nam” là không đúng vì hồi đó Đảng vẫn mang tên là Đảng Cộng
sản Đông Dương, còn về ý “nhưng chưa rõ ông gia nhập đảng năm nào” chúng tôi đã
cung cấp tư liệu và chính thức có ý kiến là năm 1948 với Bộ biên tập của
Wikipedia.
Nhân
đây tôi nhấn mạnh, Ông Cường tỏ ra trân trọng dẫn tư liệu của Wikipedia về việc
trên, nhưng chính ông chủ nhiệm CLBNY SNHT đã không chịu khó đọc kỹ hay cố tình
không đọc dòng chữ thứ hai viết về xuất thân của Ngô Tất Tố: “Ông
là con thứ hai, nhưng là trưởng nam trong một gia đình có bảy anh
chị em, ba trai, bốn gái”. Nếu thật tâm coi trọng tư liệu của Wikipedia thì
ông chủ nhiệm CLB sẽ tỉnh táo, bác bỏ ngay và không để “nhân vật tiến sĩ, nhà
sử học” nói sai trong cuộc họp của Câu lạc bộ là nhà văn có người anh ruột!?
Di
bút của Bác Nguyên Hồng và những dẫn liệu tôi trình bày trên đã hoàn toàn phủ
định nội dung của ông Thắng viết về thân mẫu là vợ nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
“chứng kiến lễ kết nạp Đảng của nhà văn Ngô Tất Tố” như ghi lại dưới đây là
không có và hoàn toàn sai sự thật.
“Một hình ảnh mẹ tôi nhớ mãi về cụ là hôm cụ
được kết nạp Đảng. Mẹ tôi và nhiều người khác ở cơ quan cũng được
mời chứng kiến. Khác với ngày thường áo bông áo cánh, hôm ấy cụ Tố mặc áo dài
the, lúc cụ trịnh trọng giơ tay nói "Xin thề" trông cụ cổ kính lắm.
Với tất cả sự cách biệt về tuổi tác (mẹ tôi kém cụ tới gần ba chục tuổi), sự
khác nhau về thế hệ, mẹ tôi luôn nhớ về cụ như một người anh lớn của cha tôi và
cả của bà với những tình cảm vừa kính trọng vừa thân thiết...”.
Trong hoàn cảnh Đảng Cộng sản Đông Dương còn đang hoạt
động bí mật, Bác Nguyên Hồng viết “Trong cuộc học tập của một số anh em
văn nghệ sĩ ở
một địa điểm Việt Bắc, năm 1948…”, trong khi đó vợ nhà văn Nguyễn Huy Tưởng còn bị kẹt (chữ dùng
của ông Thắng) mãi tới năm 1951 mới ra Việt Bắc được, ông
Thắng lại “hư cấu” là
“Mẹ tôi và nhiều người khác ở cơ quan cũng được mời chứng kiến” theo kiểu lễ kết nạp đảng viên công khai như sau này thời ông Thắng mới được
thấy (!?)
Ông
Cường lại “viết hộ” rằng “Theo ông Thắng, nếu có phản hồi của gia đình, chắc
chắn ông đã xem lại bài viết và trao đổi lại ngay”.
Thật
hết sức mâu thuẫn, nhà xuất bản Kim Đồng đã “công bố minh bạch một đằng”
về việc nhà văn Ngô Tất Tố gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1948 thì bản
thân ông Thắng lại hư cấu “viết ra một nẻo khác”. Tư liệu do nhà xuất bản Kim
Đồng công bố và tự nhận “giữ bản quyền” trong bộ sách “Nhà văn của em” chính
là phản biện đanh thép đủ để ông Thắng xem lại bài viết. Ông Cường khỏi
cần phải “biện hộ” vì ông Thắng có thừa căn cứ trong tay để kiểm chứng và có dư
thời gian để suy xét, mà sao chỉ là “trao đổi lại”, phải thật cầu
thị, phải xin lỗi và cải chính nội dung đã viết sai trước bạn đọc chứ.
Có
điều tôi cần nói rõ nữa, là năm 1947, do thiếu thốn về vải vóc của ngày đầu đi
kháng chiến, Cha tôi đã cắt hai vạt áo the đen ra làm vỏ áo trấn thủ cho hai em
trai tôi. Thời gian Bác Nguyễn Huy Tưởng về ở tại Ấp Cầu Đen, thường xuyên sang
ngồi làm việc ở nhà tôi, trông thấy em tôi mặc áo trấn thủ đen lại hay quệt
nước mũi vào áo, Bác Tưởng còn nói vui: “áo cháu mặc bằng vải gì mà đen bóng
thế”. Thế thì đến năm 1951 làm gì còn tấm áo the để Cha tôi mặc, để ông Thắng
kể rằng mẹ mình là vợ nhà văn Nguyễn Huy Tưởng “trông cụ cổ kính lắm”! Tôi nhấn
mạnh, cái chính là hoàn toàn không có “buổi lễ” như ông Thắng lấy danh nghĩa
thân mẫu đã viết, còn chuyện “về chiếc áo the” càng chứng minh ông Thắng đã
viết sai lại còn sai hơn nữa.
*
Trong số Tết năm 2002, nhà văn Nguyễn Đình
Thi, trong bài viết “Tết, nhớ mấy ông cả” đăng trên báo Văn nghệ số Tết
Nhâm Ngọ năm 2002 đã viết rất cụ thể cảm nghĩ về “mấy ông cả” là Ngô Tất Tố,
Nguyễn Đỗ Cung, Nguyễn Xuân Khoát.
Đem đối chiếu đoạn văn Bác Thi kể chuyến về
thăm “xóm văn nghệ” Ấp Cầu Đen hồi Tết năm 1948 của hai nhà văn Nguyễn Đình Thi
và Nguyễn Huy Tưởng so với nội dung cũng về việc này mà ông Thắng viết trong
bài “Cha tôi với cụ Tố cụ Phan” được diễn đàn Câu Lạc Bộ Người yêu sách Nguyễn
Huy Tưởng (Tháng 4/2013) đăng tải lại thấy một lần nữa ông Thắng bất chấp sự
thật, quá liều lĩnh viết trái ngược hẳn ý kiến của Bác Thi đã viết lúc sinh
thời.
Bác Thi viết:
 |
 Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng về thăm xóm văn nghệ Ấp Cầu Đen |
… “Tôi nhớ lại căn nhà mái tranh, vách đất của
bác Ngô Tất Tố Tố... Hồi đầu cuộc kháng chiến chống Pháp Khu ủy 12 và Tỉnh ủy
Bắc Giang đã giúp đỡ một số văn nghệ sĩ từ Bắc Ninh lên ở nơi xóm nhỏ ấy. Nơi
ấy, cùng với gia đình bác Tố, đã có gia đình các nhà
văn Nguyên Hồng, Kim Lân và các họa sĩ Trần Văn Cẩn, Tạ Thúc
Bình, mấy ngôi nhà cũng mái tranh vách đất... Những ngày gần Tết năm ấy, anh
Nguyễn Huy Tưởng, anh Văn Cao, anh Tố Hữu và tôi ở Phú Thọ, ráo riết chuẩn bị
ra tạp chí Văn nghệ do anh Tố Hữu làm thư ký tòa soạn. Và một hôm, anh Nguyễn
Huy Tưởng cùng tôi lên đường về cái xóm văn nghệ Ấp Cầu Đen. Sau mấy ngày
đường, tới nơi, chúng tôi gặp các bạn cùng mừng rỡ quá. Buổi chiều anh
Nguyên Hồng đưa anh Tưởng với tôi sang chào bác Ngô Tất Tố. Bác tiếp
chúng tôi giản dị, nơi bàn nước. Anh Tưởng nói về công việc chuẩn bị ra
tạp chí. Bác Tố vui mừng nhận sẽ cộng tác. Anh Tưởng giở chiếc túi vải
nhỏ lấy ra một trăm đồng, nói là món quà Tết của đoàn thể, mong
bác vui lòng nhận. Anh con trai lớn bác Tố vẫn đứng phía sau, lúc ấy lên tiếng
“Con xin phép thày, thật là quý hóa nhưng có lẽ…” Bác Tố quay lại nghiêm nghị:
“Anh không được phép nói vào chuyện của thày với các bác”. Rồi bác vui vẻ nói:
“Cảm ơn hai bác, tôi xin nhận và xin cảm ơn đoàn thể”. Buổi tối hôm ấy,
mấy bạn ở cái xóm văn nghệ nhỏ, chúng tôi quây quần quanh một mâm cơm rượu,
tôi không nhớ rõ là ở nhà anh Trần Văn Cẩn hay anh Tạ Thúc Bình”.
Nhân ngày “Tết Nhâm Ngọ, Nhớ Những Ông Cả”,
Bác Thi đã kể về việc Bác Tưởng cùng Bác Thi đến thăm nhà văn Ngô Tất Tố
do Bác Hồng đưa sang đã diễn ra chân thực như vậy, còn hậu sinh là ông Thắng
lại viết: : “Đấy là một buổi họp giữa những người có trách nhiệm bàn định nhiều
vấn đề của văn nghệ mà kết thúc là một bữa rượu uống vui với nhau. Tan cuộc thì
trời đã tối lắm rồi. Cha tôi hôm ấy say lắm. Nhưng ông nhất
quyết đến ngay nhà cụ Tố để trao số tiền của đoàn thể. Trời tối, đường
trơn, người thì chếnh choáng, cha tôi cứ vừa mò mẫm đi vừa lo cho bọc tiền
trước bụng. Mỗi lần vấp ngã, ông lại loay hoay gượng dậy xác định lại phương
hướng, không quên kiểm tra xem bọc tiền có còn không. May sao cuối cùng ông
cũng vượt được con dốc cao dẫn đến nhà cụ Tố bình yên vô sự trước sự ngạc
nhiên của cả nhà...”
Ông Thắng viết: “Câu chuyện này tôi được nghe
nhà văn Nguyễn Đình Thi kể lại trong buổi nói chuyện về đề tài văn nghệ trong
kháng chiến tại trụ sở Đảng Xã hội. Đảng xã hội nay đã giải thể. Nhà văn
Nguyễn Đình Thi cũng đã thành người thiên cổ. Nhưng câu chuyện ông kể
vẫn luôn sống động trong tôi mỗi khi nghĩ đến”.
Thực tế mục đích chuyến về thăm xóm văn nghệ
Ấp Cầu Đen theo ý Bác Thi là để “trao đổi về việc chuẩn bị ra đời của Tạp chí
Văn nghệ” đâu có phải như ông Thắng viết, tỏ ra quan trọng là “buổi họp giữa
những người có trách nhiệm bàn định nhiều vấn đề của văn
nghệ”.
Chẳng có lẽ Bác Tưởng lại say rượu đến mức đã
quên rằng mình đã cùng với Bác Thi được Bác Hồng đưa sang thăm và đưa tiền quà
Tết tới nhà văn Ngô Tất Tố vào buổi chiều, lúc trời còn “thanh thiên bạch
nhật”, ngược lại ông Thắng lại vẽ ra, thay bằng cảnh: “đêm hôm trời đã tối lắm
rồi” cha ông Thắng phải riêng một thân một mình mò mẫm, tìm lối sang nhà nhà
văn Ngô Tất Tố.
Sinh ra muộn mãi sau này, lại không sống ở đó,
làm sao mà ông Thắng hình dung ra được “không gian xóm văn nghệ” Ấp Cầu Đen.
Đúng như Bác Thi đã viết, có năm gia đình các văn nghệ sĩ quay quần sống trên
đỉnh đồi gồm: một phía là gian nhà của Cha tôi, tiếp đến là nhà Bác Trần Văn
Cẩn, Bác Tạ Thúc Bình rồi tới nhà Bác Nguyên Hồng, phía cuối bên kia là nhà Bác
Kim Lân. Các nhà ở gần nhau, cách nhau một cái sân, không có hàng rào, từ nhà
phía đầu tới nhà phía cuối chỉ mấy chục mét, làm gì có “cái dốc cao” giữa các
nhà để ông Thắng “bắt thân phụ ông” phải khổ sổ vượt qua như ông Thắng
viết.
Cha tôi tiếp các bác có mặt anh cả tôi, Bác
Thi còn kể cảnh cha tôi nghiêm nghị nhắc nhở tôi về khuôn phép trong gia đình,
thế mà ông Thắng lại “ly kỳ” viết: “May sao cuối cùng ông cũng vượt được con
dốc cao dẫn đến nhà cụ Tố bình yên vô sự trước sự ngạc nhiên của cả nhà...”.
*
Trong bức “Thư ngỏ”, có chỗ Chủ nhiệm
CLBNYSNHT là ông Cường có đặt câu hỏi “Tôi có ý đồ gì”? Trong bài viết này, tôi
thẳng thắn và công khai nhấn mạnh là tôi có ý định nói lên sự thật.
*
Kính thưa Quý vị độc giả,
Nhiệt huyết mấy chục năm cầm bút một lòng yêu nước
thương dân đã thôi thúc Cha tôi không phân vân đắn đo mà chủ động và tự nguyện
sớm đưa trọn vẹn cả gia đình lên đường đi kháng chiến. Tôi khẳng định không một
tổ chức, một cá nhân nào đứng ra vận động, tổ chức cho Cha tôi “lên chiến khu
tham gia cuộc trường chinh của dân tộc”. Trong muôn vàn khó khăn của kháng
chiến, gia đình chúng tôi đã ra sức và đã đủ sức tự lực nuôi nhau để cùng Cha
tôi theo đuổi kháng chiến tới cùng. Dù là bao nhiêu nhưng chỉ sau khi Cha tôi
bằng lòng nhận, thì chúng tôi hết sức trân trọng sự quan tâm giúp đỡ từ tập thể
của đoàn thể, nhưng tôi kiên quyết không chấp nhận những “thêu dệt”, “đặt điều”
của ông Thắng, dưới “bóng dáng” thân phụ đã viết những điều sai lệch không
đúng, khác hẳn với ý kiến của Bác Nguyễn Đình Thi đã trực tiếp kể lại lúc sinh
thời về chuyến đến thăm Cha tôi ở Ấp Cầu Đen, cũng như việc ông Thắng lại dưới
“danh nghĩa” thân mẫu, đã viết quá sai về thời gian, địa điểm Cha tôi gia nhập
Đảng, xúc phạm lớn đến ý kiến về việc này của Bác Nguyên Hồng.
Tôi luôn luôn đinh ninh, cuộc đời và sự nghiệp
của cha tôi cũng như của các thế hệ nhà văn cùng thời, không còn là chuyên
riêng của gia đình, của quê hương mà đã thuộc về đất nước, thuộc về dân tộc.
Đối mặt với những điều viết không đúng về các bậc tiền nhân, sai lệch với sự
thật di bút của các cụ để lại, có liên quan đến hoạt động của Cha tôi, tôi xin
giãi bày, đồng thời kiên quyết công khai nói lại cho rõ, viết lại cho đúng và
đối thoại tới cùng.
Kính thưa Bác Nguyên Hồng, Bác Nguyễn Đình
Thi, trong bài viết này cháu thành kính xin phép Hai Bác cho cháu được sao dẫn
ý kiến của Hai Bác.
Kính thưa Quý vị độc giả,
Tôi kính mong nhận được sự khuyên bảo và chia
xẻ của Quý vị.
Kính thư!
Ngày 25.5.2013
NGÔ THỊ THANH LỊCH
Nguồn: Phong Điệp
No comments:
Post a Comment