NHÀ VĂN ĐỖ BÍCH THÚY: ẨN TÀNG NỖI NIỀM VÀ THÂN PHẬN

TTCT - Đang ở cái giữa hè oi nồng, nhà văn tuổi đầu 7X - Đỗ Bích Thúy - tung ra một lúc hai cuốn sách.

Đau đáu vùng đất xưa

“...Đất đai cũng có linh hồn của nó, và tôi sống với linh hồn của đất đai đã đỡ những bước chân làm người đầu tiên của tôi, và đón tôi mỗi khi trở về. Nhưng rồi đất đai cũng trở nên xa lạ. Đất đai cũng bị làm cho tha hóa”. (Trích Cái cây trong Đến độ hoa vàng)

Đàn bà đẹp gồm 11 truyện ngắn, những phụ bản màu rất đẹp của họa sĩ Thành Chương, Lê Thiết Cương vẽ bìa, làm thành cuốn sách văn học nghiêm túc và đẹp. Tập truyện ngắn thứ sáu này của nhà văn Đỗ Bích Thúy vẫn phát huy toàn bộ sở trường sở đoản của một cây bút nay đã dày dạn kinh nghiệm, sử dụng chi tiết cô đọng, khai thác tâm lý nhân vật và tạo dựng không khí rất nhuần nhuyễn.

Truyện ngắn Đỗ Bích Thúy thường là những mảnh ký ức đan nhập với cả thế giới hiện đại hôm nay, nhiều khúc không có chuyện, khó có thể kể lại, nhưng ẩn tàng nỗi niềm và thân phận...

Được Văn Nghệ Quân Đội (VNQĐ) chắp cánh ngay từ những tác phẩm đầu tiên, năm 1999, giải nhất Cuộc thi truyện ngắn VNQĐ khi viết về con người và vùng đất Hà Giang, một vùng văn hóa nhiều sắc tộc, Đàn bà đẹpchín ngấu về thi pháp, tổ chức và cấu trúc truyện ngắn, sâu sắc ở cách nhìn đời, nhìn người.

Ở tập này cái nhìn có điểm khốc liệt hơn, song vẫn chan chứa cái tình, sự nhân hậu - bao dung vẫn là chủ đạo xuyên suốt tập. Những truyện như Lặng yên dưới vực sâunhư một tiểu thuyết cô đặc mà vẫn được người đọc chấp nhận, có lẽ bởi sự chuyện được cắt dán với nhau khéo léo và bằng một giọng kể hợp lý.

Mẹ kế, Cạnh bếp có cái muôi gỗ hay Mèo đen hoặc Con dê bốn mắt... đều rõ ra tấm lòng của tác giả còn đau đáu với một vùng đất xưa. Nó không hấp dẫn ở lối hành văn tài tử, thời thượng, nhẩn nháy quanh cái tôi, không tìm sự lạ chủ nghĩa hình thức phương Tây, mỗi câu chuyện hấp dẫn ở sự khai thác văn hóa và tâm lý với sự dựng không khí, tạo cảnh huống hợp lý, chi tiết ấn tượng.

Khác với những tập sách trước đây, với hơn chục năm sống ở Hà Nội, di chuyển ngay trong lòng các khu dân cư thủ đô, Đỗ Bích Thúy mạnh dạn khai thác thêm vùng người và văn hóa Hà Nội. Những truyện ngắn ở sự khoanh vùng mới này buộc tác giả đi sâu vào ngõ ngách đời sống đô thị, thành phố. Nó có trồi sụt khác nhau, nhưng cũng có những mảnh truyện khá đẹp như Chiếc hộp khảm trai hay Sương khói mịt mờ.

Nói là đẹp - sự thành công ở một thể loại ngắn của văn học - bởi việc thâm nhập và dựng lên nhiều khía cạnh hồn cốt của Hà Nội thông qua từ những sự kiện hay nhân vật trong ký ức vốn không phải của tác giả, sẽ không hề giản đơn nếu tác giả không đào sâu vào những địa tầng của vùng sống qua suy luận và quan sát tinh tế, lắng nghe hơi thở của nơi phức tạp, đô hội này, một cách nghiêm túc và thấu đáo. Hơn nữa nơi đây chưa khi nào và bao giờ là máu thịt của chị để chiết xuất nên những thiên truyện như Hà Giang xưa kia.

Ða thanh và đa màu 

Đến độ hoa vàng là tập tản văn, gồm 33 câu chuyện mà trong đó bao gồm nhiều cảm xúc, mở biên độ khá rộng. Nó gồm cả những tác phẩm tựa như tùy bút hay bút ký khá kỹ lưỡng, lại có cái phơn phớt đúng là tản văn, thậm chí là một note trên Facebook, nên tên gọi của tập là tạp văn hay tạp bút hợp lý hơn.

Vẫn với giọng kể nhẹ nhàng, những vấn đề đời thường cũng rất nhẹ nhàng song lại đào xới để hàm chứa nhiều điều phức tạp, thậm chí xa xót của đời sống hiện thực quanh nhà văn. Sống ở Hà Nội, Đỗ Bích Thúy vẫn đôi khi quay trở lại với nỗi nhớ Hà Giang, nơi sinh ra, trưởng thành, cho chị cơ hội trở thành nhà văn nổi tiếng và chính tấm lòng ấy tạo nên nhiều câu văn có sức nặng.

Rồi có thể chính điều ấy làm thành sợi dây khá bền vững giữa nhà văn với bạn đọc.Đến độ hoa vàng có nhiều mảng được xây dựng khá công phu, thú vị, nó không chỉ là quan sát rất kỹ lưỡng những điều gì đã đi qua, chạm phải của Đỗ Bích Thúy trong đời sống, nó đôi khi tựa một đoạn của tiểu thuyết hay truyện dài, những môtip gần như hình tượng văn học - một dãy phố, một dạng người miền núi hay thành phố, tạo sự đa thanh và đa màu, dù đôi khi vẫn u buồn.

Sự viết hôm nay có tài vẫn cần nặng chữ tình để làm nên cái tài tình của một tác giả. Đỗ Bích Thúy đã làm được điều cốt lõi ấy của một cây bút còn sung sức.

NGUYỄN VĂN THỌ

___________

(*): Sách do Nhà xuất bản Văn Học liên kết với nhà sách tư nhân Liên Việt ấn hành tháng 5-2013.

Nguồn: Tuổi Trẻ