CHUNG KẾT NGUYỄN VĂN LƯU – NGUYỄN HUY THIỆP: THIỆP ƠI "NÓ" ĐÁNH CÓ ĐAU KHÔNG?

(Văn chương +). “Mình thấy Thiệp có tài, tài lắm. Từ trong gian khổ của chiến tranh mà học, lăn lưng vào đời mà kiếm sống... mà viết được như thế là tài lắm. Mình đã khẳng định điều đó từ 1995: Nguyễn Huy Thiệp là một tài năng độc đáo đủ sức làm dậy sóng mặt hồ văn chương vốn lâu nay êm lặng... Nhưng mình cũng đã thấy và nói ngay: Thiệp có tài, nhưng tài nặng hơn tâm nên mừng mà lo vậy (Luận chiến văn chương, 1995). Một nhà văn khác cũng nổi tiếng, muốn đổi cả đời văn để có được một Tướng về hưu. Đóng góp, chỗ đứng, vị trí của Thiệp trong văn học sử là rất rõ ràng. Có ai xoá hết của Thiệp đâu”. (Nguyễn Văn Lưu)

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp

Đánh chửi là sáng tạo của các nhà tiên phong đổi mới. Cậu nào trót chửi Nguyễn Huy Thiệp thì phen này rất gay... đấy là cách thầy dẹp trước bọn đang định đánh thầy... (Hoàng Ngọc Hiến. Tạp chí Nhà văn số 4/2012)

Ai không đồng tình ủng hộ, ai phản bác lại là đánh bác Trà (Cửa Việt số 16/1992). Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh chia ra những người tiên phong đổi mới và bọn bảo thủ cơ hội chủ nghĩa, có những "thợ đánh" hàng tôm hàng cá... (Hồi ký). Thầy nào trò nấy, phải đạo rồi.

Mình nghĩ ngoài lề, chuyện phiếm thì nói năng thoải mái. Nhưng chính thức trên diễn đàn, trong văn bản phải đúng mực, đúng văn hoá tranh luận. Kẻo sau này con em nó khó hiểu: Văn chương là cái giải gì mà các cụ hồi ấy đánh chửi nhau khiếp thế!

Mình viết mấy bài về Thiệp là có cả nỗi chung và niềm riêng. Cái chung đã hiện trong bài viết. Chỉ nhấn thêm: Từ Phẩm tiết đến Hội chợ Sách Thuỵ Điển (2003), đến... Hoa thuỷ tiên... (2004), đến Vong Bướm (2012) sự hung hãn, khinh mạn, cao ngạo... của Thiệp ngày càng tăng tiến. Thế mà được hoan nghênh, đón chào, tán dương, đề cao... cũng sôi nổi, liên tục. Thế cũng là phê bình một chiều, không dân chủ, rất phiến diện. Nhiều bạn đọc đã dẫn ra rằng sau cái vỏ văn chương của Thiệp là một cái gì khác cơ. Mình thấy cũng đúng. Sự cố ở Thuỵ Điển có chút gì là văn học đâu. Mình vẫn nhớ câu Thiệp nói với mình, một buổi tối, hồi đó: Liên Xô- Đông Âu sụp rồi. Trung Quốc đổi màu rồi, còn các ông cũng phải liệu đi... (Thuỵ Điển 2003). Quả thực mình suy nghĩ mãi, từ hôm đó đến nay... Quốc gia hưng vong thất phu hữu trách nữa là bọn cầm bút chúng mình. Ấy là cái lẽ chung. Mình có gay gắt, quá lời cũng là vì cái tình chung không kìm nén lại được. Bạn thông cảm cho.

Mình thấy Thiệp có tài, tài lắm. Từ trong gian khổ của chiến tranh mà học, lăn lưng vào đời mà kiếm sống... mà viết được như thế là tài lắm. Mình đã khẳng định điều đó từ 1995: Nguyễn Huy Thiệp là một tài năng độc đáo đủ sức làm dậy sóng mặt hồ văn chương vốn lâu nay êm lặng... Nhưng mình cũng đã thấy và nói ngay: Thiệp có tài, nhưng tài nặng hơn tâm nên mừng mà lo vậy (Luận chiến văn chương, 1995).

Một nhà văn khác cũng nổi tiếng, muốn đổi cả đời văn để có được một Tướng về hưu. Đóng góp, chỗ đứng, vị trí của Thiệp trong văn học sử là rất rõ ràng. Có ai xoá hết của Thiệp đâu.

Mình nghĩ nhà văn ở Việt Nam nên theo gương Nguyễn Trãi đem cái tài của mình ra làm đẹp cho dân cho nước. Như Nguyễn Du nhìn thấu tám cõi, lo đến ngàn đời vì thương con người. Như Cụ Hồ Chí Minh, văn hoá phải góp phần phò chính trừ tà, khuyến thiện trừng ác... Thế mà Thiệp lại nôn mửa vào lịch sử dân tộc, vào anh hùng dân tộc, mắng chửi hết tất cả, rồi kệ thây thiên hạ "đời này vô minh tầm thường..." Thế mà người ta cứ xúm vào khen Thiệp, quảng bá cho Thiệp, kê bàn bắc ghế cho Thiệp, phong thưởng cho Thiệp, đầu tư cho Thiệp... thì mình cũng phải nói lại đôi lời. Mình là thiểu số đi nữa, vẫn là vâng lời vợ, được vợ nó khen: Không được hùa theo đám đông...

Về niềm riêng, bài trước đã nói. Chỉ thêm chút này: Bên vợ mình sáu chị em chỉ có cậu út độc đinh, cả nhà hi vọng. Nhưng cậu hi sinh năm 1972, mới hai mươi tuổi, chưa vợ con gì. Cả nhà điên lên. Nguôi ngoai theo thời gian nhưng mà đau. Ông bà qua đời, sang cát rồi, không biết để đâu. Các chị em đều khấm khá. Miếng cơm manh áo thì xẻ chia, thương nhau, nhường nhịn nhưng lòng hiếu đễ với cha mẹ thì không chịu thua, không nhường nhịn. Cuối cùng phải đưa ông bà về quê, nhờ thằng cháu thúc bá ăn thừa tự thờ cúng. Còn đi được, về thắp cho cha mẹ nén hương. Sau này thì tuỳ tâm con cháu. Đau lắm chứ. Buồn lắm chứ! Thế mà Thiệp lại nôn mửa vào... Mình tủi thân, buồn lắm. Giận nữa đấy. Khi giận thường cáu kỉnh, nặng lời, Thiệp hiểu cho, đừng giận mình nữa nhé. Vả nhà mình có đáng gì so với cả nước, nhất là đồng bào miền Nam đi trước về sau. Nhưng mà của đau con sót Thiệp ạ!

Hồi nọ mình định kiện vị giáo sư đã vu khống xúc phạm mình. Đêm đang nghĩ viết cái đơn bỗng nghe trong xa xăm tiếng ông cụ nhà mình vọng về: Con ơi đừng làm thế. Thất thập cổ lai hi, luật hình cũng ân giảm. Bát tuần đại thọ, mọi sự như không, kiện vào đấy như thổi gió vào nhà trống. Mình bừng tỉnh rồi lại thiếp đi, thấy đang bay trên tầng mây bông - trên chín tầng mây, 10.000 mét, độ cao lí tưởng của Bô ing - thấy giáo sư râu tóc bạc phơ, người gầy nhưng thanh thoát, đang thưởng trà, mấy anh Tấn sĩ hầu trà hai bên.

- Bẩm thầy! Nó khen "Tuyển Hồi"!

- Nó khen "Tuyển Hồi" à!

- Bẩm thầy! Nó đánh "Tuyển Hồi"

- Nó đánh "Tuyển Hồi" à!

- Bẩm thầy! Chúng nó không nói gì nữa!

- Không nói nữa à! Hôm nay Thanh Minh, Hàn Thực... Pha cho Thầy ấm nữa rồi đi làm ít trôi, chay, hoa quả... Thầy chẳng bằng được người xưa, luỵ vào cái hư danh nhục lắm. May Trời Phật cho còn đến hôm nay. Hốt nhiên Thầy đại ngộ, từ đây trong suốt, vắng lặng.

Mình lại mơ thấy Thiệp đang đàm đạo với các giáo sư, tấn sĩ, cử nhân, tú tài...

- Họ khen Thiệp lắm!

- Họ khen Thiệp à!

- Họ đánh Thiệp đấy!

- Họ đánh Thiệp ạ!

- Họ bảo vô minh, tầm thường

- Ấy, Thiệp bảo đấy chứ

- Ừ nhỉ...

Thoắt cái, cõi vô minh bao trùm, trong suốt, vắng lặng... Mình bừng tỉnh, máy bay hạ cánh an toàn. May quá. Đêm qua viết bài này, mệt, lại thiếp đi. Nghe trong xa xăm tiếng Cụ Tú Mỹ Lộc.

- Con chuyển lời ta nhắn cháu Thiệp!

- Dạ con xin Cụ!

- Ừ, viết đi con:

Hay tin trên ấy nó lèn con

Hội sách năm nay nó giở đòn

Đánh cả văn tài nghe tệ nhỉ

Tác quyền nửa tỉ có đau không?

Ai bảo chửi đời hung hãn thế

Oán thù chi mãi kiếp nhân sinh

Thôi nhé cũng đừng ngông ngạo nữa

Kẻo mang tiếng dại với làng văn!

Cụ bảo thế Thiệp ạ. Chúc Thiệp mạnh khoẻ, bình an. Bái bai Thiệp. Xin kính chào bạn đọc. Cảm ơn bác Chí Hiếu! Cám ơn Ông Mặt Trời!!!

Chu Giang – NGUYỄN VĂN LƯU

______________________

- Xem loạt bài trên Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh số 193-195-196-197-198 - năm 2012

MỜI BẠN ĐỌC XEM LẠI LOẠT BÀI TRÊN BÁO VĂN NGHỆ TPHCM - KỲ 1:  NGUYÊN GIÁM ĐỐC, TBT NXB VĂN HỌC NGUYỄN VĂN LƯU: NHÀ VĂN NGUYỄN HUY THIỆP “SAO LẠI CHỬI ĐỜI?”  (Văn chương +). “Thiệp viết truyện ngắn Tướng về hưu rất hay, thiên hạ thán phục. Nhưng khi viết kịch Nguyễn Thái Học lại sao chép từ bộ phim “Chỉ còn một tình yêu ở lại” của Liên Xô cũ. (Xem con chữ soi bóng đời. Trần Thị Thắng. NXB Hội Nhà văn 2010. Tr 222-223, tập II)”. - KỲ 2: NHÀ VĂN MÀ NHƯ THẾ LÀ BẤT LƯƠNG, VÔ NHÂN BẢN, LÀ DỐI TRÁ VÀ CÂU CHUYỆN “CÓ PHẢI NGUYỄN HUY THIỆP KHÔNG SỢ !” (KỲ 2) (Văn chương +). “Việc gì ông cũng không từ không sợ miễn là có lợi. Dạy học, làm thầy, làm! Viết văn, làm Nhà văn, làm !  … Đến nước dắt gái, ma cô đĩ bợm ông cũng chẳng từ”. - KỲ 3: NGUYỄN VĂN LƯU: ĐỌC KỸ VĂN THIỆP VÀ XEM CÁCH ỨNG XỬ Ở ĐỜI THÌ THIỆP PHẢN ĐẠO, VÔ ĐẠO LẮM - “THIỆP ƠI THỜ PHẬT LÀM CHI!” (KỲ 3) (Văn chương +). “Thiệp dẫn rất nhiều Phật, Đạo. Lại dựng tượng Phật trong vườn nhà hương đăng thường nhật. Chắc phải hàng Phật tử chân tu. Nhưng đọc kỹ văn Thiệp và xem cách ứng xử ở đời thì Thiệp phản Đạo, vô đạo lắm”. - KỲ 4: NHÀ VĂN NGUYỄN VĂN LƯU - CHỈ TẠI THIỆP “QUA SÔNG ĐẤM SÓNG” NÊN PHẢI NHẮC NHỞ: “SAO MÀ ÁC THẾ THIỆP ƠI!” (KỲ 4)  “Chỉ tại Thiệp qua sông đấm sóng nên phải nhắc nhở. Thiệp không nôn mửa việc gì phải quét dọn tẩy uế! Thiệp gí vào vợ Thiệp cho ra từng ấy đứa con có ai nói gì! Nhưng gí thơ phú của người ta vào đó… Ôi trời! Thần tượng! Vua! Nhân văn đổi mới…”. - KỲ 5: - BÁN KẾT NGUYỄN VĂN LƯU - NGUYỄN HUY THIỆP: “NƯỚC TA CHƯA CÓ VĂN TÀI - PHẢI ĐEM KÊ GHẾ MÀ NÀI NÓ LÊN” (KỲ 5) (Văn chương +). “May quá tìm được rồi. Nguyễn Huy Thiệp - Tướng về hưu, từ đống hồ sơ của Ban biên tập trước bỏ lại. Tra vào ! Phất lên ! Xúm vào nào ! Hai ba nào ! Lên nào ! Giờ chỉ được khen Thiệp. Chê phải dẹp ngay. Phê bình lý luận chung tay lên nào.” - KỲ 6:  CHUNG KẾT NGUYỄN VĂN LƯU – NGUYỄN HUY THIỆP: THIỆP ƠI "NÓ" ĐÁNH CÓ ĐAU KHÔNG?  (Văn chương +). “Mình nghĩ ngoài lề, chuyện phiếm thì nói năng thoải mái. Nhưng chính thức trên diễn đàn, trong văn bản phải đúng mực, đúng văn hoá tranh luận. Kẻo sau này con em nó khó hiểu: Văn chương là cái giải gì mà các cụ hồi ấy đánh chửi nhau khiếp thế!” Loạt bài liên quan: - MẤY LẦN “GIẬT MÌNH” VỚI NGUYỄN HUY THIỆP (Văn chương +). - TRÒ “NÔN MỬA” CỦA NGUYỄN HUY THIỆP (Văn chương +). - CÂU CHUYỆN CHỦ NHẬT: BÌNH CHÚ GIẢI VỀ NHƯNG LỜI MẠ LỊ NHÀ VĂN NGUYỄN HUY THIỆP (Văn chương +). - BÙI CÔNG THUẤN - NGHỆ THUẬT GIẤU MẶT CỦA NGUYỄN HUY THIỆP (Văn chương +). - BÙI CÔNG THUẤN: NGUYỄN HUY THIỆP LÀ NGƯỜI THẾ NÀO? (Văn chương +). - VỀ “CÁI TÀI” CỦA NGUYỄN HUY THIỆP (Văn chương +). - NGUYỄN HUY THIỆP – GIỮA CHÍNH DANH VÀ NGỤY DANH (Văn chương +).