.thongtin img{width:24px;height:18px;margin:5px 5px -5px 0} .thongtin li{margin:10px 0 20px}

Monday, October 15, 2012

NHÀ BÁO LÊ PHƯƠNG DUNG VÀ NHỮNG CHIẾC NỒI ĐẤT


“Nồi đất thế là lại được tôn vinh. Tôi đã đến một số nhà hàng cơm niêu và thấy được sức tiêu thụ nồi đất lớn như thế nào. Hàng chục, thậm chí hàng trăm chiếc nồi đất bị đập bể mỗi ngày tại các tiệm cơm niêu khi bồi bàn bê thức ăn ra cho khách, lập tức “chát chát”, các nồi đất đựng cơm tám, cá kho bị đập bể ngay tại bàn tiệc. Nhìn các mảnh nổi vụn văng tung tóe trên mặt đất, tôi thấy mừng cho người đi bán nồi nhưng lại chạnh buồn vì một sự lãng phí không cần thiết. Và cái tiếng đập nồi chát chúa kia làm tôi thấy khó chịu, như vừa rơi vỡ một cái gì đó thật thân thiết, thật cổ truyền”.
Nhà báo Lê Phương Dung và các em nhỏ
Chúng tôi ngồi trong quán, thỉnh thoảng lại nghe thấy những giọng rao đủ cung bậc, đủ lứa tuổi của những người bán nồi đất đi qua. Mấy thanh niên ngồi gần chỗ chúng tôi càu nhàu: “Thời buổi này, còn ai dùng nồi đất mà rao với bán!”. 
- Nồi đất ơ…
Tiếng một đứa trẻ vang lên lạc lõng…
- Ai nồi đất đây!
Tiếng một thanh niên rao vóng cao gay gắt như chứa đầy nắng lửa.
- Ai mua nồi đất kh…ông!
Chúng tôi ngồi trong quán, thỉnh thoảng lại nghe thấy những giọng đủ cung bậc, đủ lứa tuổi của những người bán nồi đất đi qua. Mấy thanh niên ngồi gần chỗ chúng tôi càu nhàu: “Thời buổi này, còn ai dùng nồi đất mà rao với bán!”.
Trước đây, nồi đất là vật dụng khá quen thuộc trong mỗi gia đình. Nồi đất, ấm đất được dùng để nấu cơm, kho cá, sắc thuốc… nhất là ở nông thôn lại càng đắc dụng. Bây giờ cái thứ đồ tưởng như đi vào quên lãng đó vụt hiện ra, đi cùng tiếng rao bụi bặm. Trên những chiếc xe đạp thồ, từng chồng, từng chồng nồi đất được xếp khéo léo như những chiếc mũ nồi đỏ, len lỏi phố phường.
Rong ruổi là thế, mỗi ngày họ chỉ bán được từ 10 đến 30 chiếc với giá tiền từ 2 đến 10 nghìn đồng một chiếc thì số tiền lãi chỉ tính được bằng tiền trăm. Lãi ít nhưng vẫn phải đi, bởi không đi lấy gì mà sống. Phần lớn những người đi bán nồi là nông dân, lúc nông nhàn rong ruổi quẩy nồi đi bán cũng là để kiếm thêm ít tiền cải thiện đời sống, mà lại được đi đó đi đây. Họ cứ chở nồi đi, mỗi lần hàng trăm chiếc, bán bao giờ hết hàng mới về, len lỏi khắp các làng quê và thành thị. Họ ăn cơm bụi, gặp đâu ngủ đấy. Mỗi chuyến đi kéo dài 2-3 ngày, có khi cả tuần mới về, mỗi chuyến trừ ăn uống, nghỉ ngơi cũng lãi được 3-4 chục nghìn.
Anh Chín, một nông dân quê ở An Giang, đi bán nồi đất gần hai năm nay cho biết: Nghề này kiếm sống cũng tàm tạm nhưng vất vả và nhiều rủi ro. Khi vận chuyển thường dễ vỡ. Trong những vụ va chạm trên đường, dù đúng hay là sai, thường thì người bán nồi cũng không được đền bù, vì là nơi đất khách quê người, hơn nữa nghề bán nồi đất bị coi là thứ nghề rẻ rúng.
Anh Chín kể: “Có lần đi bán dạo đến trưa, mệt quá tui mới ngồi nghỉ ở một gốc cây, cái xe nồi dựng bên cạnh. Vừa nhắm mắt bỗng “choang”, nhìn ra thì nửa xe nồi đất đã vỡ vụn. Thì ra bọn trẻ con nó nghịch nó ném đá chơi… Chuyến đó coi như lỗ…”. Anh Chín nói, giọng không nghẹn ngào nhưng mặt anh bần thần, nước da đen đúa như xạm hơn: “Ấy thế mà cũng nhờ đặc tính dễ vỡ của nồi đất mà chúng tôi bán được hàng. Cứ đi lòng vòng hoài rồi quay lại chỗ cũ vẫn có người mua…”.
Thời trước, nồi đất dễ bán ở nông thôn nhưng bây giờ chính thành thị là nơi tiêu thụ nồi nhiều nhất. Không phải là cư dân thành phố bỏ nồi nhôm, nồi gang sang đun nồi đất, mà chính sự phát triển rầm rộ của các nhà hàng cơm niêu, cơm thố đã làm cho nghề làm nồi đất phát đạt. Khi mà người ta đã chán cơm Tây bơ sữa và quay lại với các món ăn truyền thống cơm tám, cá kho thì việc mở các nhà hàng cơm niêu, cơm thố là một sự thức thời, nhạy cảm với thị trường. Nồi đất thế là lại được tôn vinh.
Tôi đã đến một số nhà hàng cơm niêu và thấy được sức tiêu thụ nồi đất lớn như thế nào. Hàng chục, thậm chí hàng trăm chiếc nồi đất bị đập bể mỗi ngày tại các tiệm cơm niêu khi bồi bàn bê thức ăn ra cho khách, lập tức “chát chát”, các nồi đất đựng cơm tám, cá kho bị đập bể ngay tại bàn tiệc. Nhìn các mảnh nổi vụn văng tung tóe trên mặt đất, tôi thấy mừng cho người đi bán nồi nhưng lại chạnh buồn vì một sự lãng phí không cần thiết. Và cái tiếng đập nồi chát chúa kia làm tôi thấy khó chịu, như vừa rơi vỡ một cái gì đó thật thân thiết, thật cổ truyền.

Lê Phương Dung và những người bạn
Nồi đất được sản xuất với quy mô lớn nhất ở vùng Thất Sơn (An Giang), gần những khu vực có nguồn đất sét tốt. Đất sét được đưa về đây từ các vùng phụ cận như Sóc Xoài, Lình Quỳnh. Chọn đất là một khâu quan trọng trong quy trình làm nồi đất. Đất để nặn nồi phải là loại đất sét tươi, mịn, quánh mà không ướt thì mới tạo ra được những chiếc nồi đẹp, không nứt, không rạn khi nung.
Nghề làm nồi đất ở An Giang là nghề có từ lâu đời, được truyền qua nhiều thế hệ. Nồi đất làm rất đơn giản, không yêu cầu kỹ thuật cao. Đất sét đem về nhào, nặn úp phơi khô, chất rơm rạ đốt, bao giờ đỏ đẹp là được.
Ở Thất Sơn, trẻ em lên 10 tuổi đã lấm lem bùn đất, nhào nặn suốt cả ngày. Người dân ở đây yêu cái thô tháp, mộc mạc của đất, yêu cái nghề giản dị, đơn sơ của cha ông để lại. Sản phẩm nồi đất của An Giang được xuất theo hai bến là xóm Xà Tón (Tri Tôn) và bến Hòn Đất (gồm Hòn Me, Hòn Sóc). Từng đoàn thuyền chở nồi đất cứ chông chênh theo đường sông đi khắp miền Tây Nam Bộ đổ buôn cho bà con nông dân, len lỏi đến tận Sài Gòn. Cái màu đỏ au của đất nung trải qua nắng lửa, thấm mồ hôi của những bàn tay cứ sẫm màu dần theo thời gian, song tiếng rao nồi đất thì vẫn cứ vang lên lảnh lót…
LÊ PHƯƠNG DUNG
Nguồn: Blog nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo

10 comments:

  1. Ở Hương Canh ( Vĩnh Phúc ) tôi đi công tác qua, thấy cũng bầy bán nhiều nồi đất, nếu có dịp mời nhà báo Lê phương Dung nên đến đây để viết thêm về nồi đất phía bắc cho có " đàng trong, đàng ngoài ".

    ReplyDelete
  2. Nồi đất ...Chị viết câu này hay quá...."Và cái tiếng đập nồi chát chúa kia làm tôi thấy .... như vừa rơi vỡ một cái gì đó thật thân thiết, thật cổ truyền”. Đọc dạng bài này Đệ rất thích, thích cái tình người nằn nặng bao dung. Chúc Chị nhiều sức khỏe đi nhiều và viết thật nhiều những suy tư cho đời sống đẹp hơn.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Nhà Báo Lê Phương DungOctober 20, 2012 at 8:59 AM

      Cảm ơn@ Võ Tấn, chị cũng chúc em những điều tốt đẹp nhất. Cũng nhân tiện hôm nay ngày PNVN 20 tháng 10, qua trang của Bác Chủ nhà kính quý tôi xin gửi lời chúc tốt đẹp nhất tới tất cả các quý bà, quý cô, cùng các phu nhân của các nhà văn, nhà báo, bạn bè của vanchuongplusvn những bó hoa tươi thắm nhất, cùng những lời cầu chúc an lành, may mắn, hạnh phúc bình yên cho tất cả. Cũng là cuối thu, tiết trời đã chuyển mùa hanh heo, hương hoa sữa cũng không còn nồng gắt, và tôi thì lại sinh ra đúng vào mùa hoa sữa, nên tôi vô cùng yêu cả hương lẫn hoa của cái mùi đặc trưng " rất riêng " của mùa thu Hà Nội này. Vì vậy tôi xin được chép lại một bài thơ của một tác giả chắc cũng rất " mê đắm " hoa sữa giống tôi để tặng những người phụ nữ của " riêng những ai đó " vào ngày hôm nay.

      HOA SỮA!
      Bởi lãng quên có hoa sữa trên đời
      Nên giật mình trước mùi thơm hoa sữa,
      Hoa sữa thơm đến chừng khó thở
      Đến vô tri như cũng tỏa hương thơm.

      Bởi hết mùi thơm nên xấu đến ngậm ngùi
      Hoa hoá vàng và tàn đi rất vội.
      Không biết yêu thương mình ấy cũng là tội lỗi
      Yêu thương kẻ vô tâm là quá đỗi vô tình

      Sợ người ta không gọi đúng tên mình
      Hoa hiến đến cạn nguồn hương trinh bạch
      Hoa chẳng hiểu đời vô cùng khắc nghiệt,
      Người chỉ nhắc đến hoa khi nhớ đến hương này

      Thương hoa ngày tàn phai chẳng giữ lại chút gì
      Lấy vạt áo tôi bọc về hương quý
      Lấy vô nghĩa chờ du lòng đau vô lý
      Nhưng biết lấy gì khuyên được tình si...

      Chúc tác giả của bài thơ sẽ được những tình cảm đích thực, cũng như một lời nhắn nhủ tới những người " luôn dại khờ " trong tình cảm. Trân trọng cảm ơn

      Delete
    2. Bài thơ Hay quá ! Qua quan sát tinh tế của mình, tác giả đã lấy hình ảnh Hoa sữa để mô tả hình ảnh của người phụ nữ yêu hết mình, cháy hết mình và hy sinh cũng hết mình cho tình yêu đến "hết thơm" và "xấu đến ngậm ngùi". Bài thơ cũng diễn ta những tình cảm ẩn chứa trong lòng, khiến người đọc cảm nhận hình như tác giả tự mình thổ lộ cho mình biết, cho mình hay rằng "Người ta chỉ nhắc đến hoa khi nhớ đến hương này" nhưng " hoa đã tàn phai".
      Tác giả đã tự tình mang tính hướng nội, nên rất chân thực, sâu sắc và cảm động. Mặc dù biết " đau lòng vô lý" nhưng vẫn không muốn tránh " tình si".

      Chị Phương Dung yêu quý! Em xin mạn phép " múa dìu qua mắt thợ" phân tích bài thơ này vì càng dọc em có liên hệ rằng hình ảnh người phụ nữ yêu hết mình và " luôn dại khờ" trong tình yêu, TƯỞNG CHỈ CÓ TRONG THƠ CA Nhưng rất gần với tính cách và con người chị.

      Dù đó là một hình đẹp nhưng em muốn chị luôn trẻ trung, xinh đẹp như bây giờ chị nhé.
      E. Lan





      Delete
    3. Thưa chị: nhà em không có rìu nên dùng "dìu" để múa, chị thông cảm nhé ! He he he.
      Em Lan

      Delete
  3. Thật vô cùng Bất ngờ, Thán phục và Trân trọng nhà báo Lê Phương Dung!. Mặc dù chị sống ở nước ngoài nhiều nhưng vẫn dành một sự quan tâm đặc biệt đến văn hoá, ngành nghề truyền thống của nước ta nói chung và nghề làm Nồi đất nói riêng. Nếu Việt Kiều ta ở nước ngoài, ai cũng tâm huyết, luôn đóng góp ý kiến giá trị nhằm duy trì và phát triển truyền thống văn hoá Việt nam ta như Chị Phương Dung thì vô cùng quý báu.

    Cảm ơn chị, Nhà báo Phương Dung, qua bài báo này chị đã cho các độc giả của Văn Chương hiểu thêm về một Phương Dung không những thông minh, xinh đẹp, luôn yêu trẻ, yêu quý cỏ cây hoa lá mà còn rất tâm huyết với sự phát triển của một Nghề truyền thống lâu đời: Nghề làm Nồi đất ở An Giang.
    Chị đúng là một Bông Hoa đẹp của tạo hoá ban tặng cho mọi người ngưỡng mộ. Không khó để giải thích nhiều đấng nam nhi luôn si mê chị, cầu mong được chị đáp lại tình cảm của họ. Em mong Phương Dung luôn trẻ trung, xinh tươi như như lúc này.

    Xin đừng ai xui dại chị lấy chồng. Hãy luôn làm Bông hoa đẹp cho mọi người cùng chiêm ngưỡng chị nhé.

    Em Lan

    ReplyDelete
    Replies
    1. Thì vẫn là chị Dung đây.October 20, 2012 at 11:54 AM

      Không được " đáp " lại của bất cứ ai chứ nị.
      Ăn một mình thì khổ. Nhưng độc thân vui tính cùng hai con trai cưng thì sướng nhất roài.

      Delete
  4. Nhà Báo Lê Phương Dung.October 20, 2012 at 11:48 AM

    " Của nợ " nổ in ít thôi, không người ta lại tưởng chị em chúng mình bị " đồng tính ái " là chí nguy đấy nhé. He he
    Mấy đứa " fan " kia đều không vào được vanchuongplusvn. blgspot thì đành phải nhờ Lan, cũng giống chị vẫn hay được " mấy bác " rất " mê " nơi này, vào đọc được mà còm khó quá.Thôi thì chịu khó làm " công quả " cho mọi người tí nhé, đằng nào thì cũng đang là công chức của một Bộ hơi bị oai, hơi bj được là Bộ Kế hoạch đầu và Đầu tư ( MPI ) Việt Nam rùi còn gì nữa nhể.
    Chị chúc em nhân ngày của chúng ta nhé.
    Không cảm ơn, và chả cảm động.
    Rất trân trọng cảm ơn bác chủ nhà.

    ReplyDelete
  5. Thân gửi nhà báo Lê Phương Dung:

    Tôi nguyên là cán bộ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Trong thời gian công tác tôi luôn quan tâm đến sự phát triển các làng nghề truyền thống. Đó là vì Làng nghề là mô hình kinh tế có vai trò rất quan trọng trong việc phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Hiện nay nước ta còn lưu giữ và phát triển khoảng hơn 3000 làng nghề có lịch sử hình thành và phát triển hàng trăm năm. Làng nghề không chỉ là hoạt động sản xuất hàng hóa đơn thuần, mà còn là tài sản văn hóa vô giá. Nếu được nghiên cứu đầu tư thỏa đáng, tìm được hướng đi thích hợp, các làng nghề không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế cao, mà còn bảo tồn phát huy được những giá trị văn hóa đặc sắc của ông cha ta.

    Tuy nhiên, sự phát triển của làng nghề chưa tương xứng với tầm quan trọng và khả năng vốn có. Nhiều làng nghề truyền thống đang hoạt động lay lắt, lụi tàn dần theo năm tháng. Lượng khách du lich tới thăm các làng nghề cũng thưa dần. Giới trẻ của các làng nghề không còn hứng thú theo đuổi ngành nghề của ông cha để lại. Bên cạnh những lý do như :không tìm được phương thức sản xuất phù hợp với cơ chế thị trường, sản phẩm không cạnh tranh nổi với sản phẩm công nghiệp sản xuất hàng loạt giá rẻ, không đáp ứng được nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng thì công tác tuyên truyền, giáo dục, quảng bá, tiếp thị còn yếu, chưa đủ mạnh cũng góp phần không nhỏ làm cho không ít làng nghề nổi tiếng, nhưng giờ đây chỉ còn lại là di sản vàng son của quá khứ.

    Nhiều nghiên cứu cho thấy, liên kết chặt chẽ và hiệu quả giữa làng nghề với doanh nghiệp và nhà nước để tìm kiếm khai thác thị trường tiêu thụ bền vững cho sản phẩm hàng hóa, hỗ trợ thông tin, đăng ký thương hiệu, xúc tiến thương mại và đào tạo nhân lực có tay nghề cao sẽ đáp ứng cho nhu cầu hội nhập của các làng nghề.

    Để được như vậy, việc quan tâm của các nhà báo tâm huyết như chị là vô cùng quý báu. Chính vì vậy thay mặt bà con của các làng nghề, tôi xin chân thành cảm ơn chị đã bớt chút thời gian để nghiên cứu và viết về nghề làm Nồi Đất ở An Giang. Qua báo chí tôi cũng được biết chị là một nữ tỷ phú Việt kiều có tấm lòng nhân ái luôn sẵn sàng đưa cánh tay nghĩa hiệp ra giúp người. Do vậy tôi mạnh dạn đề nghị chị xem xét đầu tư phát triển một ngành làng nghề nào đó. Qua mối quan hệ họ hàng và bạn bè của chị ở nước ngoài, mong chị giúp bà con kết nối với các doanh nghiệp và thị trường nước ngoài tạo thêm đầu ra cho Làng nghề truyền thống của nước ta.

    Đó là ý kiến tức thời của một người cán bộ hưu trí nên nếu có gì chưa đúng, tôi rất mong chị Dung bỏ qua.

    Trần Phượng

    ReplyDelete
  6. Acor Gestio Bon Pham.December 18, 2012 at 8:43 AM

    Sao chu trang lai thay doi cau hinh moi the nay, khac la qua, toi rat thich noi dat cua nha bao Le Phuong Dung nen van vao day moi ngay de doc.

    ReplyDelete