NGUYÊN MẪU CỦA HAI NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN "CƠN MƯA HOA MẬN TRẮNG"

 

Nhà văn PHẠM DUY NGHĨA

Khi dạy bộ môn Lí luận văn học cho sinh viên đại học, tôi vẫn thường nhấn mạnh một nguyên tắc lí thuyết là: “Nhân vật văn học là đơn vị nghệ thuật mang tính ước lệ, do vậy không được đòi hỏi nhân vật trong tác phẩm phải giống với con người ở ngoài đời, kể cả trường hợp nhân vật dựa trên nguyên mẫu hoặc trường hợp các nhân vật lịch sử”.

Nhà văn Phạm Duy Nghĩa và thiếu tướng - nhà văn Nguyễn Chí Trung
 trong một lần đi thực tế ở miền núi

Ai cũng biết nhân vật là sản phẩm của hư cấu, được sinh ra từ cái đầu giỏi tưởng tượng linh tinh và lắm chuyện của nhà văn, nên cái nguyên tắc lí thuyết trên chẳng có gì khó hiểu. Và để cho các em sinh viên - vốn mải yêu đương hơn mải học và không thích thú gì môn văn - dễ nhớ, tôi từng minh họa bằng chính truyện ngắn của tôi.

Truyện Cơn mưa hoa mận trắng là một ví dụ. Truyện này khi được giải thưởng của báo Văn nghệ, có bạn đọc cho rằng cái tình huống truyện (một nam một nữ ở chung phòng) đích thị là bịa đặt. Nhà thơ Hữu Thỉnh, khi ấy là Tổng biên tập, có hỏi tôi: “Giáo viên ở trên đó họ sống như thế thật à?”. Tôi thưa rằng đó là chuyện hoàn toàn có thật.

Năm 1999, mùa thu, tôi đặt chân đến Kin Chu Phìn – một bản người Dao nằm trên sườn núi. Nơi đây cũng thuộc một trong những địa bàn có loại rượu của đồng bào dân tộc nổi tiếng nhất tỉnh Lào Cai. Ngày ấy tôi làm nhiệm vụ dẫn đoàn sinh viên sư phạm đi chiến dịch chống mù chữ ở vùng cao, gồm năm mươi hai em, sinh viên nữ thì lẳng lơ, sinh viên nam thì nghịch như quỷ. Còn tôi, thầy giáo phụ trách, thì trẻ đẹp, thư sinh và ngày ấy còn ngây thơ ngốc nghếch vô cùng. Khi tận mắt chứng kiến việc một sinh viên nam của tôi bị (được) nhét vào ở chung trong căn nhà tranh bé tí với một cô giáo địa phương đang hừng hực tuổi xuân sống đơn độc giữa rừng, tôi quá hoang mang. Suy nghĩ mãi, tôi mới dè dặt hỏi anh hiệu trưởng:

 - Sao nhà trường lại bố trí một nam, một nữ… Ở thế này, ở… kiểu Mĩ à?

Hiệu trưởng đang ngồi xổm trên đất, nhồi thuốc lào vào nõ điếu cày. Liếc nhìn tôi với vẻ khinh khỉnh, anh ta thong thả bắn một hơi thật đã, tiếng rít của điếu làm chim chóc bay loạn xạ, rồi buông một câu nhạt phèo:

- Thầy thông cảm, vùng cao mà.

Tôi không dám hỏi gì nữa. Là thầy giáo trẻ mới tốt nghiệp đại học ra trường, ngày ấy tâm hồn còn trong trắng, tôi coi đó là một chuyện tày trời. Không biết trong suốt nửa năm ở chung nhà, hai con người ấy sẽ làm gì… Tôi cứ khổ tâm dằn vặt mãi. Nhất định phải báo cáo việc này lên Phòng Giáo dục và Sở Giáo dục. Không thể lấy cớ khó khăn về cơ sở vật chất mà tự do làm loạn. Cứ thế này thì hoen ố cả ngành giáo dục mất… Băn khoăn lo lắng vậy, nhưng đến bây giờ, hơn mười năm đã qua đi, tóc sắp hoa râm, tôi không còn nhớ được vì sao ngày ấy tôi đã không đem “chuyện tày trời” báo cáo lên huyện lên tỉnh, mà thay vào đó, tôi đã làm một việc có ích hơn và đỡ dở hơi hơn, đó là viết truyện ngắn.

Giờ thì tôi xin nói hai nhân vật chính trong Cơn mưa hoa mận trắng của tôi đã được hư cấu ở chỗ nào. Trước hết, tôi thay các tên thật của họ ngoài đời, đặt tên cậu sinh viên là Kiên cho có vẻ kiên trung, kiên định (đúng là trong truyện, cái cậu sinh viên này đứng đắn đến mức dở hơi), còn cô giáo kia mang tên là Thuận (cái tên gợi vẻ dễ dãi, ưng thuận, xiêu lòng). Ở ngoài đời thì hai cô cậu sàn sàn tuổi nhau và đều chưa vợ chưa chồng. Đi vào truyện thì Thuận là chị, Kiên là em; em thì tinh khiết sáng trong còn chị đã ngập ngụa tình trường, chồng con dầm dề và nhu cầu sục sôi phát sợ. Ngày viết truyện ngắn này, dù chưa vợ và là con nai ngờ nghệch trong chuyện ái tình, tôi cũng hiểu được rằng: người đàn bà khi đã có chồng, tóm lại đã “biết mùi đời”, thì nỗi khát thèm bản năng của họ mãnh liệt gấp vạn lần so với những cô gái trẻ còn tân. Nếu phải sống xa chồng thì nhu cầu ấy càng khủng khiếp, và do đó, phép thử về nhân cách do tình huống đặt ra càng ngặt nghèo. Lí do hư cấu về nhân vật ở đây, đơn giản là như vậy.

Nghe nói có những người kêu ca rằng, việc giữ cho hai nhân vật không bước qua ranh giới ở phần kết là cứng nhắc, giả tạo. Xem ra thì với những bạn đọc thích buông thả ấy, cứ phải cho hai anh chị đổ ập vào nhau, ngấu nghiến nhau, nghiền nát nhau, mới là hiện thực cơ. Như thế thì lại đòi hỏi nhân vật trong tác phẩm phải giống con người ở ngoài đời mất rồi. Mà cuộc đời thực ra cũng đa dạng lắm, nên vẫn có chuyện gần nhau trong gang tấc mà không chịu đổ ập vào nhau!

Tiện đây, tôi cũng xin kể lại một điều có thật đã xảy ra ở Kin Chu Phìn hồi ấy, đó là: trong sáu tháng trời, cô giáo trẻ địa phương đã nấu cơm cho cậu sinh viên của tôi ăn cùng, ở chung buồng chung nhà với cậu ta (tất nhiên), nhưng cô lại yêu một cậu sinh viên khác cũng trong đoàn do tôi phụ trách. Cái cậu ấy sống một mình trên đỉnh núi, tại bản của người Hà Nhì, trong khi người yêu của cậu (tức cô giáo trẻ) lại sống cùng bạn cậu ở lưng chừng núi, tại bản của người Dao! Cậu trên đỉnh núi thì khỏe như vâm, cậu ở lưng núi thì õng ượt thư sinh nhưng lại ngọt ngào bẻm mép.

Không biết ba con người ấy đã xử lí như thế nào cái tình thế tam giác oái oăm này, trong sáu tháng của năm 1999, cái năm cả nhân loại đang bồn chồn đợi chết vì tin đồn tận thế sẽ đến vào năm cuối thế kỉ XX. Còn tôi, nếu chạy theo sự thật và rẽ vào khai thác cái tình huống trên, thì sẽ có một truyện Cơn mưa hoa mận trắng khác. Và để viết cái truyện ấy, có lẽ cần phải vững tay hơn, nếu không muốn rơi vào loại truyện tình tay ba rẻ tiền.

P.D.N

Truyện ngắn CƠN MƯA HOA MẬN TRẮNG

Từ ngày lên Kin Chu Phìn, Thuận luôn có cảm giác sống trong một thế giới bưng bít, biệt lập. Căn nhà lợp tranh bé nhỏ của chị nép mình cạnh rừng vầu. Gian ngủ liền vách với lớp học. Những đêm xuân, Thuận nằm nghe tiếng dúi gặm măng gồn gột sau nhà. Quanh năm, sương mù vón lại trên núi Rú. Ngọn núi xám ngắt tỏa khí lạnh buốt, nhô ra bức thành đá sứt sẹo, lởm chởm, phủ cây dại bùng nhùng. Lâu lâu, từ núi vọng về một âm thanh đục ngầu của đá lở. Gió rít lục ục trong rừng vầu đắng, rừng nứa ngộ, nghe như nghẽn lại trong tầng lá rậm rì. Những buổi chiều vào rừng nhặt củi, Thuận thấy loi nhoi trong sương một đôi bóng áo chàm. Các cô bé người Dao lúi húi chặt cây khô, cắt cỏ ngựa. Tí tuổi đầu mà chiếc lù cở sau lưng chất đầy những khúc củi to gộc, dài gấp đôi thân người. Trên lối về thôn, trong ánh tà xanh lam nhập nhoạng, các cô bé lầm lũi bước. Những khuôn mặt nhem nhuốc lúc nào cũng buồn...
Thuận từ trường chính lên dạy chữ cho trẻ em người Dao ở phân hiệu này đã ba năm. Được tắm táp bằng mây gió vùng cao, da thịt không còn tươi mởn nữa nhưng chị đang ở độ chín mọng, tràn trề của người đàn bà bước vào thời kì sung mãn. "Người gì mà mồ hôi tiết ra ngọt như nước trái vả. Nhìn vào thấy toàn những múi, những khe, gợi cho người ta những ý nghĩ không tiện nói" - hiệu trưởng Tiến, kém Thuận hai tuổi, một tay tợn mồm lại ưa bông phèng nói vậy. Ba năm sống cô độc ở Kin Chu Phìn, Thuận đã thấm thía nỗi sợ, nỗi buồn của người giáo viên cắm bản. Có lần vận động trẻ đến lớp, chị chống gậy đi trong mưa gió, sương mù, ngã giúi mặt xuống bùn lầy nhầy phân ngựa. Có dạo mưa lũ, con suối ngoài thôn mênh mông trắng nước, không xuống chợ mua gạo và cá khô được, chị phải bẫy chuột nướng ăn suốt một tuần. Đêm ngủ, có con rắn xanh lét bò vào nhà tránh mưa, trườn qua ngực chị. Chờ nó bò sang gian lớp học, chị lật chăn định ngủ tiếp, lại thấy một con rắn trắng nhợt, mềm oặt, nhỏ bằng cái đũa ngo ngoe giữa chiếu. Khi nắng lên rừng rực, chị lại sợ cháy rừng. Năm kia, một người Dao đốt nương đã để lửa cháy lan liếm sạch một dải rừng dâu da trong núi Rú, tàn lửa bay đến vùng thượng Kin Chu Phìn, suýt thiêu rụi một xóm lợp tranh của người Hà Nhì. Ông Tẩn Phù Siểu, trưởng thôn Kin Chu Phìn vào tận núi Rú, vác về một con khỉ cái chết thiêu, lông cháy đen thui, hai mắt lòi trắng dã. Ông bảo: "Cho cô giáo đấy, có ăn thì ăn. Nhìn mặt nó giống cái mặt đàn bà, tôi không muốn ăn nữa rồi". Thuận đánh liều làm thịt con khỉ, gọi đứa con gái ông Siểu sang ăn cùng. Nồi thịt bốc mùi tanh nhức óc. Ngay đêm đó, Thuận lên cơn kinh giật, người lạnh toát. Trong lúc mê sảng, Thuận thấy con khỉ hiện về, vẩy máu vào mặt chị. Nó ngồi ở đầu giường, kêu khóc thảm thiết như người. Nghe chuyện, một giáo viên lâu năm tên là Thanh bảo Thuận: "Ngày trước ở xã này có người đàn bà oán hận nhà chồng, đang đêm bỏ nhà đi vào núi Rú rồi mất tích ở đó. Về sau có người nhìn thấy chị ta trong núi, thoắt hiện lại biến mất, nhanh như vượn. Chưa biết chừng Thuận ăn nhầm phải thịt người rồi đấy". Sợ toát mồ hôi, Thuận tìm nhặt lại những giẻ xương, bọc trong một mảnh ni lông, chôn ở đầu con dốc trước nhà. Quanh nấm mộ này, cỏ ngải và tam thất rừng mọc xanh ngằn ngặt.

Đầu tháng sáu, Tiến dẫn Kiên lên nhận lớp dạy ở Kin Chu Phìn. Kiên vừa học xong năm thứ nhất trường sư phạm tỉnh, được điều động tham gia chiến dịch chống mù chữ sáu tháng tại vùng cao. Sự xuất hiện của cậu sinh viên trẻ trung, nhiệt tình như gió xuân thổi vào cuộc sống đầy sương mù của Thuận. Chị cùng Tiến chặt vầu, đóng thêm một chiếc giường. Trong gian buồng bé như ổ chuột, chỗ nằm của Thuận và người bạn mới chỉ cách nhau một sải tay. Tiến tặc lưỡi: "Ranh giới mong manh quá. Thôi, anh về. Chú mày giúp chị lấy củi, thổi cơm, nhớ đừng rình xem chị tắm".
Một hôm có người cán bộ trẻ của ngành giáo dục từ thị xã vào kiểm tra. Thấy cảnh ăn chung ở chạ của Thuận và Kiên, anh ta trợn mắt: "Nhét một nam một nữ vào một buồng, anh định xui họ làm gì hả?". "Thầy thông cảm, vùng cao mà!" - Tiến nhồi thuốc lào vào nõ điếu, điềm tĩnh nói. "Dựng thêm một cái nhà, lại phải nhờ dân đóng góp công sức, gỗ lạt, cũng phiền. Tốt nhất là tận hưởng những gì đang có. Mà một trai một gái, nếu có tí dấm tí mẻ thì cũng vô hại. Cuộc sống càng lạc quan, hề hề...".
Sống với Kiên chưa được bao lâu, Thuận cảm thấy ở người thanh niên này có một cái gì là lạ không giống những người con trai khác. Những việc phải lăn lộn giữa bùn nước, phân tro, muỗi vắt như vượt suối băng rừng, giúp dân cấy gặt, thái cỏ ngựa, khuân thồ thảo quả... Kiên chẳng nề hà. Cứ sục sôi, hùng hục, thích thú như thể đó là những trò khoái lạc. Nhưng hễ đặt mình xuống giường là hai mắt nhắm nghiền. Anh không mảy may để tâm đến những tiếng động cựa, tiếng thở đầy nhục cảm và đôi khi cả tiếng trút cởi sột soạt giữa đêm khuya ở chiếc giường bên cạnh. Có lần đang tắm trong ô buồng che chắn bằng phên nứa phía sau bếp, chị gọi Kiên mang giùm chiếc khăn mặt. Ngồi ở trong nhà, anh lờ đi như không nghe thấy. Vài lần, Thuận rủ Kiên ra con suối ven đồi cỏ tranh cuối dải rừng vầu rậm rạp. Chị thích tắm suối đêm. Trước kia chị vẫn thường ra suối tắm đêm một mình. Trước khi cởi quần áo, lần nào chị cũng bảo Kiên: "Kiên ngồi ở gần đây thôi nhá. Vắng vẻ thế này, chị sợ...". Nhưng lần nào Kiên cũng bỏ ra xa. Anh để chị thỏa sức ì oạp trong nước hàng giờ, thỏa sức trồi hụp, mơn man, miết cọ và tận hưởng cảm giác rờn rợn, buồn buồn của sự giao tình giữa thịt da và nước. Rồi chị điềm nhiên bước lên bờ, phô ra ngồn ngộn giữa đêm đen cái tươi trắng lõa lồ, tràn trề sinh lực nguyên thủy. Xa xa, trên mỏm đá đen sì trồi lên giữa bờ cỏ rậm, Kiên vẫn đứng nghiêm bất động như một người lính gác trung thành. Nhưng không một lần ngoái lại.
Sau những lần như thế, Thuận thấy bẽ bàng. Một người đàn bà, dù vấn vít chồng con, dù gió trăng thừa thãi, vẫn thích một người con trai kém tuổi còn vụng dại để ý đến mình.
Một hôm, Kiên nhận được một lá thư. Phong thư vàng ố vì nước mưa, gửi kèm ảnh một cô gái còn rất trẻ đứng trong vườn mận. Mắt Kiên sáng rực vì vui sướng. "Người yêu em đấy, xinh không chị?". "Học cùng lớp với Kiên à?". "Vâng. Đợt chống mù chữ này, Hà của em đi tận Cán Hồ". Trong thư còn kẹp dăm bông hoa nhỏ màu trắng đã nhàu nát, thâm lại. Kiên mang lá thư ra dưới nắng, giơ lên soi, đưa tay sờ vào từng chữ như muốn lần ra dấu vết gì đặc biệt. Ngày hôm sau, anh lang thang cả buổi trong rừng, mang về một đống lá úa của loài cây gì màu đỏ rực. Anh thức thâu đêm viết thư cho Hà, khuôn mặt nhàu nát vì suy tư, nghiền ngẫm. Mỗi lần xuống xã nhờ người chuyển thư ra huyện, anh không quên bỏ vào trong thư một chiếc lá đỏ có ba thùy.

*

*          *

Mùa thu này mưa nhiều. Cứ ào một cái, nghe ran ran trên rừng vầu, rừng nứa, ngoảnh lại đã thấy cả Kin Chu Phìn biến mất trong màn mưa trắng xóa. Ngôi nhà tranh ọp ẹp của Thuận oằn mình dưới sức nước xối, tưởng chừng chỉ một trận mưa nữa, nó sẽ mủn nát, mục ra, nhường chỗ cho những lùm cỏ ngải hung hăng thả sức trổ xanh rì.
Mưa tạnh, các khu rừng được rửa sạch, loáng ướt. Riêng ngọn núi Rú vẫn bị nhốt trong biển khói sương dày đặc. Những tràn ruộng bậc thang no ứ nước, sáng lấp lánh.
Buổi chiều, Kiên theo mấy anh con trai nhà ông Siểu dong trâu ra đám ruộng trên sườn đồi cỏ tranh. Mọi tối anh dạy họ học chữ, lúc này họ dạy anh cày bừa. Về nhà, mặt anh tươi rói, mình mẩy vàng khè như con chạch moi từ đáy ao lên. Thuận vừa xới cơm vừa nhìn chằm chằm vào bắp chân săn chắc của Kiên. Chị thấy nôn nao bởi cái mùi hôi hôi vừa lạ lẫm vừa quen thuộc. Mùi bùn.
Cái mùi này làm xáo động một mảng kí ức đã ngủ quên trong thẳm sâu con người Thuận. Chị nhớ lại ngày còn là một đứa con gái chăn trâu, mò cua bắt ốc ở một miền thôn dã. Hồi ấy, tuy mới mười lăm, mười sáu, thân hình Thuận đã mẩy mang, căng nức như búp đa, búp gạo trên bãi chăn thả sau làng. Trong đám bạn chăn trâu của Thuận có Tốn. Tốn cưỡi con trâu cụt sừng, dáng oai vệ, cái mông bè bè, cái mồm lúc nào cũng nhai nhóp nhép. Côn trùng nướng là món khoái khẩu của Tốn. Đôi khi cảm hứng nguyên thủy trào dâng, Tốn ăn tươi nuốt sống một cách ngon lành. Có đứa đã nhìn thấy Tốn nhai rau ráu một con chuồn chuồn ớt đỏ tươi. Kinh dị hơn, có đứa còn thề độc đã nhìn thấy Tốn dùng gai bồ kết cắm phập vào thịt một con ốc sên còn sống nguyên, khều ra, đưa miếng thịt ngọ nguậy vào mồm, nuốt chửng. Con ốc sên đầy trứng lổn nhổn, phòi ruột xanh lè! Có lẽ thường xuyên tẩm bổ bằng món ăn nhiều đạm này nên người Tốn chắc nịch như viên gạch xỉ. Ăn như thuồng luồng mà tắm táp lại qua loa, bùn đóng vảy ở khoeo chân Tốn sau một tuần vẫn không sạch vết. Vào một chiều hè nắng gắt, Thuận đang tìm trâu trên đồi cọ bỗng thấy mùi bùn sực nức và cái sừng trâu cụt ngỏng lên sau lùm cỏ chè vè. Huỵch một cái, một thân người lấm lem bùn đất từ đâu bất ngờ nhảy ra, dằn ngửa Thuận xuống tàu lá cọ. Thằng Tốn! Nó vừa cười hẹ hẹ vừa thọc tay vào chun quần Thuận. Con trâu cụt sừng đang ngoạm cỏ soàn soạt gần đó cũng nghếch mõm, nhăn răng cười. Chợt nghĩ đến cái mồm từng tắc lẻm cả con ốc sên bầy nhầy, nhớt nhát, Thuận khiếp đảm giúi mặt vào đám cỏ. Đang quẫy đạp điên loạn, Thuận chợt cứng người. Từ đâu đó, xa xôi và bồng bềnh, có một mạch suối ngầm tươi mát tràn chảy giần giật. Nó làm tê liệt ý thức. Nó xóa đi ý niệm thiêng liêng. Cả sự ghê tởm. Khi chỉ còn lại một mình, Thuận ngồi ngây dại nhìn vũng nắng sáng chảy chan chan trong tàu lá cọ. Cô bé đang tuổi dậy thì không hiểu tại sao mình không chống cự. Mùi bùn xộc lên nồng nã. Lúc chiều tàn, đi qua bãi cỏ nát nhừ, Thuận thấy những giọt lờ nhờ màu tiết bồ câu đã cô lại thành nhựa trong kẽ tàu cọ rách, đỏ long lanh trong nắng quái chiều hè.
Màu đỏ cứ vón lại trong kí ức Thuận qua suốt thời hoa niên, không dễ gì gột tẩy. Dù vẫn rùng mình đau xót mỗi lần nhớ đến vụ cưỡng bức non dại, đôi khi Thuận ngạc nhiên thấy mình muốn trở về miền trung du, bì bõm lội đồng tìm lại cái mùi bùn ngấu một lần nữa.
Ngoài ma lực của bùn, Thuận còn thường xuyên bị ám ảnh bởi mùi cá.
Hồi mới rời quê lên vùng thượng du, Thuận ở với người thím, hàng ngày lột giang cho thím đan mũ bán. Nhà thím ở gần sông. Những buổi hoàng hôn, Thuận ngồi ở gốc cây gạo bên sông đợi cánh lái bè chở giang về. Chị tò mò ngắm anh với cả một niềm thích thú. Anh ngồi trên thuyền, cởi trần vá lưới. Bộ ngực lồi lõm, gồ ghề. Cái miệng lọt thỏm trong bộ râu quai nón đỏ hoe, hôi sặc mùi thuốc lào. Không biết anh từ đâu dạt về vùng này, chỉ nghe nói anh từng lặn lội đẵn gỗ trên ngàn, mua buôn thảo quả. Một đêm, Thuận nghe có tiếng người thổi sáo, liền cầm bó lạt đan dở, chạy ra sông. Sương mịt mù trên sông, bàng bạc xanh lam, quẩn lại thành mây trong những bụi cây nước ngập gần hết ngọn. Tiếng dân vạn chài gõ thuyền lách cách. Anh đang ngồi ở mũi thuyền, thổi sáo một bài buồn thảm. Nghe cồn hết ruột gan như nghe tiếng dao cạo vào cật giang, cật nứa. Lúc ấy trời vừa mưa xong, trăng lên, trong không khí tươi mát có cái gì đó rất nồng nàn. Không khí của sự sinh sôi, hoan lạc. ánh trăng xanh tưới đầm đìa bãi cỏ. ễnh ương nhô nhốp nhảy ra. Chẫu chàng từng cặp ấp nhau trong nhành cây tươi hăng mùi nhựa. Thuận thấy bồn chồn. Mùi bùn năm xưa bị đánh thức. Chị đi đi lại lại trên bờ. Chị gọi anh. Chị vén quần, xăm xắm lội nước. Trèo lên thuyền, chị bảo: "Anh thổi hay quá". Anh vẫn gắn mặt vào ống trúc. Chị nhặt thanh tre dùng để gõ thuyền đuổi cá, gõ vào đầu anh. Anh vẫn say sưa thổi. Chị giằng cây sáo, vứt xuống sông. Anh quắc mắt, nhe răng. Một cuộc vật lộn dữ dội xảy ra trong mui thuyền. Chị vẫy vùng như một con cá chép sông vật đẻ. Bỗng xoảng một tiếng, chị đá đổ cái xô tôn đựng cá mòi. Trong bóng tối của khoang thuyền, cá xổ ra nhua nhúa, trắng lấp lóa như những thỏi bạc. Những con cá ướt rượt, trơn nhẫy trườn lách trên lưng, trên bụng hai thân thể lõa lồ. Có con thúc vào bọng chân. Có con rúc cả vào nách. Trong cơn cuồng hứng, chị nhay cắn một mảng vai anh, máu tứa ra chảy vào miệng mằn mặn. Hai người quấn riết lấy nhau trên sàn thuyền nhớp nháp, sực mùi cá tanh nồng. Anh thở dài: "Tiếc thật". Chị tát yêu anh: "Tiếc gì? Tiếc rằng giá được biết em sớm hơn, phải không?". Anh chép miệng: "Không. Tiếc cây sáo. Thế là mai phải khoét ống khác".
Tháng sau, hai người trở thành vợ chồng. Anh bỏ nghề chài lưới, xin vào làm ở một xí nghiệp sành sứ. Chị đi học trung học sư phạm, ra trường lên Kin Chu Phìn, bắt đầu cuộc sống miền sơn dã. Cũng từ đấy, chị nhớ đến khắc khoải mùi tanh của cá, của sông nước, thuyền chài.
"Tình yêu nào đi qua cuộc đời ta cũng để lại một mùi gì đó" - có lần Tiến nói với Thuận. "Cái mùi ấy có thể ám ảnh ta suốt đời, chị ạ. Chẳng hạn, mối tình đầu của em có mùi phân trâu. Năm mười bốn tuổi, em mê tít một con bé cùng làng. Đêm đêm hai đứa bí mật gặp nhau ở gốc mít trong vườn trước nhà nó. Chỗ ấy là nơi dùng để buộc trâu. Phân trâu bãi khô, bãi tươi sục lên nhoe nhoét. Chị hỏi sao không dẫn nhau đi đâu ư? Lộ chết. Có lần gọi không thấy con bé thưa, ông bố bước ra sân, nghiêng ngó. Hai đứa em hốt hoảng trốn lên cây mít. Vừa ngồi, con bé đã cắn răng, kêu ư ử vì đau. Thì ra đầu nó đụng phải tổ kiến kết bằng phân trâu bọc quanh cành mít. Bọn kiến ùa ra cắn đốt rào rào. Hôm sau, vạch đầu con bé, em còn thấy một vảy phân khô lẫn trong tóc nó. Sau này đi xa, em chẳng thể quên cái mùi phân trâu nồng ấm. Nó gắn với những run rẩy đầu đời. Thôi thì, dù ngọt ngào hay khú khắm, ta vẫn phải nâng niu, tận hưởng những gì đang có, hề hề... Mối tình thứ hai của em, may mắn hơn, lại có mùi lá bạch đàn...".

***

Đêm. Lại một đêm. Những đêm vùng cao của người giáo viên cắm bản thật là dài...
Từ ngày có Kiên làm bạn, nỗi cô đơn trong Thuận vợi đi một nửa. Nhưng về đêm, những khoảng thiếu hụt chưa được khỏa lấp càng nứt sâu thêm. Nó như cái lỗ thủng đói khát mở ra thăm thẳm, đen ngòm. Chị thèm chồng, thèm con. Đã gần một năm, chị không được cọ mặt vào bờ râu nhặm nhội của anh, không được chằm bặp, hít hà mùi nắng khét trong tóc con, đứa con gái lên sáu có đôi mắt nhóng nhánh như hai hạt đỗ đen nhúng nước.

Mùa thu năm ngoái, chị nhận được thư anh. Lá thư hẹn ngày lên thăm chị. Đến trước ngày anh hẹn, vào lúc nhá nhem tối, một cú sét khủng khiếp giật vỡ toác cây chò chỉ rắn như thép trên đỉnh đèo dốc, làm rung chuyển cả Kin Chu Phìn. Dưới vòm mây đen rầm bị cắt rạch lên tiếp bởi những tia chớp loằng ngoằng, triền đồi phủ đầy hoa giềng dại phía trước nhà sáng trắng lên nom rất kinh rợn. Cơn giông kéo dài đến hết hôm sau, nhấn chìm cả thôn trong một màn mưa mịt mùng trắng xóa. Lòng Thuận như lửa đốt. Sau hai ngày chờ mỏi mắt, chị nghe tin mưa lũ đã cuốn phăng cây cầu bắc qua con suối lớn chảy men theo dải đường dẫn về các xã. Nước réo ầm ầm, mạnh như thác. Người, xe từ phố huyện vào đến đó phải quay trở lại. Một gã trai liều lĩnh vượt suối bị nước cuốn xô vào đá vỡ đầu.

Thuận vật mình vật mẩy suốt mấy ngày. Giận trời, hận đất. Trong những cơn mơ, chị thấy hai vợ chồng biến thành cá bơi băng băng trên dòng suối lũ. Anh là con cá lớn trắng phau quẫy trên mình chị. Ngực chị nâng lên hạ xuống như đôi mang cá đỏ phập phồng... Thời gian trôi, trong lòng chị, hi vọng về một lần được bù đắp lại âm thầm tích nhựa và lên xanh như một cụm tam thất rừng.

Sang xuân, sau một tháng đưa con về miền xuôi ăn Tết, anh xin nghỉ việc ở xí nghiệp hai ngày để lên thăm chị. Nhớ lại chuyến đi "trả nợ" này, chị dở cười dở khóc. Anh kể: gần đến Kin Chu Phìn, anh bắt gặp hai con ngựa cái trên bãi cỏ đỏ rực ánh tà bên con đường mòn xuyên núi. Bên kia đường, hai người Dao đang ngồi hút thuốc lào. Vốn máu mê ngựa nghẽo từ ngày lang bạt ở vùng cao, nhìn con màu đen tuyền, anh đánh rơi chiếc túi xuống cỏ. Trời! Con ngựa có cặp mắt lồi xanh biếc, dáng uyển chuyển, điệu đà. Sắc lông đen thẳm, mượt như xa tanh, mỗi lượt gió thổi qua lại rờn rờn như gợn nhung gợn tuyết. "Một mĩ nhân" - anh lẩm bẩm. "Một tiểu thư quý tộc có bờm, không phải là ngựa". Còn con kia... một con nghẽo lông màu đất thó, bụng cóc, xương sườn nổi gờ nổi rãnh, dưới con mắt lác cộm lên cục mụn sần sùi. Anh nhìn nó bằng con mắt thương hại. "Mày xấu mã quá! Cái quý giá nhất của đàn bà là nhan sắc, thế mà mày không có, thật khổ thân mày. Hạng đàn bà không được ai nhòm ngó, nếu không cố theo đuổi sự nghiệp, lấy công danh bù lại khoản đời tư, thì phải rèn nết ở ăn cho khéo léo, dịu dàng, may còn có người thương xót. Nhìn cái vẻ nhẫn nhục, cam chịu trong mắt mày, ta biết mày cũng nhân hậu đấy". Nghĩ rồi anh đưa tay vuốt bờm con vật, định hạ cố làm một cử chỉ ban phát. Tức thì nó giật phắt mõm, phì hơi thối hoăng, nhe răng chực cắn. Anh đứng bật dậy, chùi tay vào quần. "Tiên sư mày, đồ chết giẫm! Thiếu chút nữa ông gửi lại hai đốt ngón tay trong mõm mày rồi. Xấu người xấu cả nết!".  

Quay sang con ngựa đen, anh âu yếm vuốt cổ chân nó. "Trường túc bất chi lao. Phụ nữ chân dài thì hành lạc cả đêm không biết mệt. Mông em nở, bụng em thon, chân em dài đẹp thế này, chạy không lỗi bước, đi đường trường thì ăn ý chủ, tinh tế nhạy cảm vô cùng". Có lẽ hiểu lòng anh, con ngựa liếc anh bằng đôi mắt xanh ảo huyền, rồi lại bẽn lẽn ngoẹo đầu gặm cỏ. Sau khi xem móng, xem răng con ngựa một cách kĩ lưỡng, anh nhoài người ra phía sau, nhỏm dậy, định chiêm ngưỡng nốt vòm mông mịn màng của nó. Con ngựa đột ngột rướn mình, phóng thẳng vào bọng đái của anh hai phát đá hậu. Anh oằn người, đau chói óc, nhặt chiếc túi chạy tế qua triền cỏ đỏ hung xuống con suối thẫm rêu chảy ồ ồ trước mặt.
Anh chàng người Dao ngã lăn ra cỏ, cười ngặt cười nghẽo. Ông già ngồi cạnh vò râu bứt tóc, miệng kêu ài ài.  

Đêm đó ở Kin Chu Phìn, anh loay hoay bên chị như một đứa trẻ to xác. èo uột, tơi bã, chờm trượt bề ngoài, trôi lều phều như sợi bấc. Vết đau cương tức, nhói vào tận ruột. Chị vùi mặt vào tảng ngực trần hôi khét, cào cấu, khóc suốt đêm. Đã bao ngày, chị là cái cây chết khô chết khát chờ đợi một cơn mưa tươi nhuần...

***

Sau mấy đêm mưa, cỏ ngải bốc xanh ngùn ngụt.
ở những chỗ bị chân ngựa xéo nát, thân lá loài thảo mộc này chiết xuất ra một mùi thơm đậm đà. Phân ngựa gặp nắng mới, ải đi, lâu dần phủ đầy mốc trắng.

Trong dải rừng ven núi Rú, tiếng gà rừng cất lên eo óc vào những buổi trưa. Sự quạnh vắng dường như được tiếng gà nhấn sâu thêm. Sương đặc tụ thành từng đám bùng nhùng trong thung lũng, từ sáng đến trưa vẫn không được giải thoát. Sương cuộn tròn thành nắm giắt trong bụi cây, luồn vào hốc đá.

Trước hôm Kiên rời Kin Chu Phìn, trời đang nắng lại đổ mưa. Bữa rượu chia tay các giáo sinh hết thời hạn dạy lớp xóa mù chữ được tổ chức vào buổi tối tại trường tiểu học ở xã. Bàn kê một dãy dài. Ngoài các giáo viên, giáo sinh, có phó chủ tịch xã Tẩn Phù Siểu, nguyên trưởng thôn Kin Chu Phìn. Mưa càng to, rượu càng say bốc. Mặt đỏ hồng nom đàng điếm kiểu trai lơ, hiệu trưởng Tiến vừa kiên nhẫn nhằn giẻ xương chó vừa khích lệ Kiên:

- Ra trường xin lên đây mà dạy, Kiên ạ, tội đếch gì phải ở thị xã, thành phố. Người ở đấy xúm xít, vón cục lại, trông ai cũng yếu nhớt như cua bấy. Muốn hắt hơi một cái cũng không có chỗ. Lên vùng cao được thở khí sạch, ăn rau sạch, ngủ gái sạch. Rượu uống mềm môi, nhai thịt rừng mỏi răng, thỉnh thoảng được xem gái Mèo, gái Mán tắm truồng, đếch cần biết gì đến công nghệ thông tin hay chiến tranh vùng Vịnh. Hề hề!
Ngồi cạnh Tiến là Thanh. Mặt Thanh đen như bôi mỡ trộn với bồ hóng, nhọ nồi. Giọng Thanh sào sạo như nhá sỏi.

- Kiên nó ở Kin Chu Phìn nửa năm rồi, lừa nó thế nào được. Thịt sạch ở tít núi Rú, còn dăm mống khỉ còm đấy, ai bắn được mà ăn. Gái sạch mà sẵn thì tao với mày đã không ế vợ. Lên đây để rồi mọc đuôi ra như thằng Trương ấy à!

- Trương nào mọc đuôi? Anh chỉ bịa! - Thuận phì cười.

- Em không biết thằng cha ấy đâu. Hắn lên vùng này cách đây chục năm, ở đội khai thác gỗ, sau làm gác rừng. Một lần về quê, bắt gặp vợ "trai trên gái dưới" với thằng khác, hắn uất quá, sinh ra khinh bỉ đàn bà. Đang ở Tả Lé, hắn vào rừng sâu dựng chòi ở để đỡ phải nhìn thấy con người. Hồi ấy trong núi Rú còn đầy gấu, khỉ. Bầy khỉ thấy người xuất hiện, trốn biệt, sau mon men ở bìa rừng, thấy hắn hiền như đất, đâm quen. Nhiều hôm chúng vặt quả ném cho Trương, hắn ngồi dưới gốc cây nhặt ăn trừ bữa. Sống với khỉ lâu ngày, hắn cười nghe cũng khẹc khẹc như tiếng khỉ. Những lần tắm suối, hắn thấy có gì nhú ra trong khe thịt ở mông, ngỡ mình mọc mụn. Càng ngày càng thấy vướng, một hôm hắn nhờ người vạch ra xem thử, tái mặt đi. Đó là một cái đuôi dài bốn phân rưỡi. Cười cái đếch gì! Bao giờ về Long Khánh, hỏi gặp thằng Trương lâm trường, em cứ bảo hắn tụt quần ra cho mà xem. Hắn vào bệnh viện cắt đuôi rồi. Vẫn còn vết sẹo thâm sì ở chỗ xương cụt ấy!

Nhớ chuyện Thanh kể về người đàn bà mất tích trong núi Rú, Thuận tủm tỉm:

- Trong con mắt đen tối của anh thì ai cũng thành khỉ hết. Đàn ông khỉ, đàn bà khỉ...

- Buồn quá hóa khỉ là chuyện thường! - Thanh nhếch mép - Thằng này thấm lắm rồi. Sách báo, phim ảnh về vùng cao, nhiều thứ tô son trát phấn hết. Camera chõ vào chỗ nào thì chỗ ấy toàn hoa ban trắng ngần, hoa đào đỏ thắm. Thế rồi bất ngờ pặp pặp pừ pừ, tí tí tủ, tí tí tủ... khèn sáo réo rắt nổi lên, rượu vít cong cần, trai gái nắm tay nhau nhảy ù xọe lên cả lũ. Cô gái nào cũng trắng nõn trắng hồng. Hừ, cả đời làm bục mặt, lấy đâu mà trắng mà thơm. Tao ở vùng cao nhiều năm, chả thấy gì, chỉ ngửi thấy mùi cứt ngựa.

- Nhìn đời thế cạn lắm. Tôi đổ chén rượu vào mồm anh bây giờ! - Tiến khuỳnh tay, giọng kẻ cả - Sống phải lạc quan. Vùng cao của ta giờ đổi mới nhiều rồi. Những năm tới trường lớp sẽ được kiên cố hóa, đường giao thông liên thôn chi chít mở ra. Hòn đạm, hòn lân mang về tận nương, giúi vào từng gốc ngô, bắt nó phải nhai nuốt. Chưa biết chừng mươi mười lăm năm nữa, ra thành phố, người Dao mình cưỡi xe hơi mà đi, phải không bác Tẩn Phù Siểu?

Ông Siểu gật gù:

- Thầy giáo Tiến nói đúng. Người Mông, người Dao nhiều người có tivi, xe máy rồi. Có quyết tâm thì việc gì cũng làm được cả. Chỉ sợ đến lúc có tiền không biết mua cái gì thôi.

- Hoan hô bác Siểu sáng suốt! - Tiến quẳng vội giẻ xương chó xuống gậm bàn, chùi mép - Tóm lại, đến đây chúng ta có thể đưa ra kết luận: sống phải lạc quan và phải biết tận hưởng những gì mình đang có. Thịt chó sạch, rượu sạch đây, nào, cạn!

Tiếng ồn nổi lên. Chén dốc ngược xuống. Thuận cầm chén rượu đi dọc dãy bàn, uốn éo mình xà, nói cười bả lả. Chị uống cạn hết chén này, chén khác. Kiên ngạc nhiên. "Sao hôm nay chị chàng phởn chí thế không biết?".

Tiến thì thào:

- Cùng là giống đực với nhau, anh hỏi thật chú nhé. ở với chị Thuận từng ấy ngày, chú đã được chị cho... ngửi nách bao giờ chưa?

Kiên không trả lời. Anh chăm chú rót rượu vào cái chén trước mặt. Thứ rượu Nậm Pung từ chai chảy ra mảnh như sợi chỉ óng ánh. Khi viền bọt tăm xôn xao tan hết, trên miệng chén như được tráng một lớp lửa xanh lam.

- Cái tạng đàn bà chân đi bậm bịch, tiếng thở như tiếng rên, mép nổi lông măng, mỗi năm được ngửi hơi chồng có một đôi lần là khát lắm đấy! - Tiến lại khơi gợi.

Kiên nhìn quanh, mỉm cười ngượng nghịu:

- Trông chị ấy mọng nước như quả dâu da treo trước mắt, đàn ông ai mà chả thích. Nhưng...
Anh bỏ lửng câu nói, nhìn ra ngoài. Mưa đã ngớt. Chớp rạch xanh lè xa xa. Kiên mường tượng trong chớp xanh vừa bừng lên gương mặt một người con gái trinh trắng, sáng trong và thánh thiện - thánh thiện đến mức trước cô, không người đàn ông nào dám làm một việc tầm thường, dù chỉ là trong ý nghĩ...
Khi tiễn Kiên và Thuận ra về, Tiến chọc vào sườn Kiên, ghé tai nói nhỏ: "Nhìn thấy bà Thuận, ngựa đực nó còn thèm, nói gì người. Đừng quá sắt đá với mình. Phải biết tận hưởng những gì mình đang có". "Đối với người yêu, em tuyệt đối trung thành" - Kiên đáp khô lạnh. "Để rồi xem" - Tiến nói giọng khiêu khích.
Kin Chu Phìn cách trường chính chừng hai tiếng đi bộ. Kiên cầm đèn pin đi trước. Thuận lảo đảo như trong mơ. Mùi lá mục trong rừng xông lên ngai ngái, nồng nồng. Đoạn dốc thoải không có lá phủ trơn truội. Thấy động, con chim gì đập cánh loạt xoạt trong vòm cây tăm tối làm nước mưa vãi xuống rào rào. Thuận kêu ối một tiếng, trượt chân, chúi đầu về phía trước. Kiên vừa xoay mình lại, cả người Thuận đổ ập vào anh. Trong giây lát, cơ thể anh chịu một sức đè tột cùng êm ái. Bàn tay anh vô tình chạm vào eo hông chị, ngón tay lún vào làn da mát rượi, mềm mềm. Mắt Thuận lờ đờ, miệng thở vào mặt Kiên mùi rượu thóc hôi hổi. Một nỗi khát thèm trỗi dậy làm Kiên bủn rủn nhưng anh vội buông tay.
"Con chim đáng chết, làm giật cả mình" - Thuận như bừng tỉnh, cười giòn tan rồi giành lấy đèn pin, xăm xăm đi trước.

Hai người về đến nhà lúc gần mười một giờ. Thuận nằm rất lâu vẫn chưa ngủ được. Được ủ hơi men, những miền nhạy cảm, khát khao trong chị lại cựa quậy. Sự hâm nóng của rượu cùng bóng đêm nhòe nhoẹt vây bọc quanh giọt lửa xanh tù mù, leo lét của cây đèn dầu đồng lõa với những ý nghĩ hoang dại. ở giường bên, Kiên thỉnh thoảng lại trở mình. Hình như anh cũng chưa ngủ. Chỉ vài tiếng đồng hồ nữa, anh sẽ rời khỏi căn nhà và vùng rừng hiu quạnh này, trở về trường sư phạm đông vui ngoài thị xã. Nhớ lại cú đụng chạm ở rừng, Thuận thấy rạo rực, bồn chồn. Cái sinh thể rắn như một cây tre đực ấy đang nằm cách chị chỉ một sải tay. Từ nó tỏa ra mùi đàn ông, cái mùi khen khét, mằn mặn có pha chất nắng, chất gió mà người đàn bà trải đời như chị chỉ thoảng qua đã nhận ra được. Nửa năm qua, hiện hữu ở Kiên, cái mùi ấy thường xuyên giày vò Thuận.

Nó hồi sinh trong chị nỗi ám ảnh về mùi cá, mùi bùn.

Đêm yên lặng quá. Thuận nghe thấy tiếng máu chảy giần giật trong người mình. Chị biết mình không còn ở cái tuổi lãng mạn, vin bám vào những tín điều thiêng liêng mà sống như Kiên. Chị chỉ biết mình là đàn bà. Một người đàn bà đã có chồng cần đến thú vui trần thế như cỏ ngải xanh rờn cần mưa, thảo quả cần miếng đất lầy nhầy, ẩm ướt giữa rừng sâu hay những thân vầu, thân nứa tốt tươi cần hít thở sương mù. Đàn bà gần với mặt đất. Đàn bà đồng nghĩa với tự nhiên và dòng đời sinh hóa bình dị, phàm trần.

Thuận nhớ ngày xưa ở quê chị có một người đàn bà góa thủ tiết thờ chồng, từ thời con gái đã nức tiếng là người chính chuyên, hiền thục. Khi người đàn bà ấy ngoài ba mươi tuổi, một người trai trẻ chuyên làm mướn trong làng thường sang nhà chị ta giúp việc vườn tược, đồng áng. Mỗi lần nhìn anh ta cởi trần, gãi đám lông màu râu ngô mọc loăn xoăn trên ngực, người đàn bà lại đỏ bừng mặt và quay vào nhà thắp hương lên bàn thờ chồng. Một đêm mưa bão, người trai trẻ phải ngủ lại ngôi nhà ấy. Trong căn buồng tối, người đàn bà trằn trọc, vật vã suốt đêm. Không biết chị ta nghĩ gì. Chỉ biết đến sáng hôm sau, mái tóc dài, nặng trĩu thường ngày không còn sợi đen nào. Nó đổ trắng hoàn toàn thành mây, thành cước...

Thuận thấy ngực mình căng tức, ngộp thở. Ngọn lửa phấn khích từ men rượu bốc lên hừng hực. Chị kéo chăn phủ kín người, liếc trộm sang giường Kiên rồi lần cởi cúc áo, để trật ra bầu vú căng mẩy. Chị oằn mình trong chăn như một con thú non sập bẫy. Tại sao con người cứ phải giấu giếm, che đậy nỗi khát thèm mà tạo hóa trớ trêu buộc ai cũng có? Tại sao phải tự trói mình bằng sợi dây có tên là đạo đức, coi nó là tư dục, tà niệm xấu xa? Mấy năm qua, chị đã vắt kiệt tuổi xanh tưới bón cho nền giáo dục ở đất này. Chị không hề hối tiếc. Được cống hiến là một lạc thú cao cấp của con người. Chị chỉ tiếc được làm đàn bà quá ít trong đời. Mà đời người thật là ngắn ngủi.

Kiên bỗng cựa mình, ngoảnh mặt về phía chị. Trong khoảng tối sáng loang lổ đang xê động, chập chờn, vòm ngực anh nổi gồ, những sợi tóc đen nhánh và dài trước trán rủ xuống mép giường trông rất hoang dại. Thuận run lên. Chị không cưỡng lại mình được nữa. Chị sẽ đổ ập xuống chiếc giường bên kia như một cây chuối rừng bật rễ. Sẽ bứt xé điên cuồng. Sẽ vỡ òa sóng sánh. Sẽ mắc tội một lúc với bốn người. Mặc. Chị nhoài lên. Bỗng chị sững lại khi liếc nhanh xuống khoảng tối giữa hai chiếc giường, cái khoảng trống lúc này nom sâu hoắm, đen ngòm như một lỗ huyệt.

Có một cái gì vô hình đã ngăn chị lại. Nó giống như sự kinh sợ của một người sắp sửa chôn sống chính mình.
Năm phút sau, Thuận nằm vật xuống. Mồ hôi rịn ra nhễ nhại ở hai bầu vú. Thân thể như đứt ra trong trạng thái căng thẳng rã rời. Chị cảm thấy tóc trên đầu đang đổ trắng dần dần. Màu trắng của sự giằng giữ, bảo toàn đến tận cùng, khốc liệt. Gần sáng, chị thiếp đi. Chị mơ thấy thằng Tốn chết đuối, xác nổi lềnh bềnh trên sông Thao. Con trâu cụt sừng hóa điên, mõm sủi bọt, mắt trợn ngược trắng dã, lồng lộn phi như xé gió quanh bờ. Chị kinh hãi thấy mồm Tốn ngậm một bông hoa gạo đỏ, mình mẩy hồng tươi như chú bé ôm cá chép trong tranh làng Hồ.   

Cái xác sạch bong, mũm mĩm của thằng Tốn nhòe dần. Một cơn lốc từ đâu thổi tới, cuốn lên thinh không mịt mù những chiếc lá đỏ rực có ba thùy. Khi những đốm lửa ấy cháy rần rật, xoay tròn rồi tan rụng hết, Thuận trông thấy Hà, cô bạn gái của Kiên mà chị chỉ biết mơ hồ qua tấm ảnh. Hai người gặp nhau ở Cán Hồ, cùng lạc trong rừng mận. Điều kì lạ là cả Thuận và cô sinh viên trẻ trung đều không mặc quần áo. Tất thảy vẹn toàn, trinh trắng, nguyên thủy, ban đầu. Hoa mận trút xuống ào ào thành một cơn mưa trắng xóa, xác hoa dâng ngập bắp chân. Cả hai cứ trần truồng bước đi trong mưa hoa, không thấy ngượng ngùng, người nhẹ bỗng, bâng lâng trong những ý nghĩ siêu thoát và chay tịnh. Tấm thân Hà thơm ngát như một tiên đồng. Lòng Thuận trong vắt, sạch tinh, tuyệt không còn ham muốn.
                                                                                     
Lào Cai, 8 – 2004
P.D.N

Nguồn: VNQĐ