Trong thơ ca,
“cấm kỵ” là một từ ngữ vừa cổ xưa vừa tạm bợ. Nếu tôi hình dung cấm kỵ không
phải như một cái ngoài ta, mà nằm sẵn trong ta, thì hẳn nhiên, tôi cũng không
cần nương dựa vào từ “cấm kỵ” để tán dương sự can đảm hay để miệt thị thói yếu
hèn. Nhưng khi thừa nhận những cấm kỵ giả định đang lừng lững trong đời sống và
ngôn ngữ của chúng ta, tôi lại thấy ở đó tiềm năng của va chạm và thay đổi. Bởi
lẽ, bất cứ khi nào chạm đến những cấm kỵ thì câu hỏi về sự tự do lại được đặt
ra. Có giới hạn nào cho sự tự do này không?
 |
| Nhã Thuyên |
Tôi giả sử
rằng, “lựa chọn” là một từ chủ động nhất trong đời sống ngôn ngữ của một con
người tự do. Nhưng cả quyền lựa chọn cũng là một sự tự do có ngoại trừ, để nhớ
một ý tưởng tôi mượn tạm đâu đó, không biết có liên quan tới Camus: người ta
không thoát khỏi sự lựa chọn.
Một lời nói ra bao giờ cũng chứa một
nguy cơ với người nói: nguy cơ của việc lời nói được nói ra. Tôi đã lựa chọn sự
im lặng hoặc tự cho mình nhã hứng mở lời. Nếu cần viện đến một lý do, thì lúc
này, đó là để góp thêm vào việc bày tỏ và thực hành lý tưởng huyên thuyên nhã
nhặn của mình.
Trong trận mưa gió ngôn từ làm tốn giấy, tốn mực (in và
trời), tốn đất đai báo chí và internet suốt mấy tháng nay, rút cục tôi đã không
thể ứng dụng được cách ứng xử của nhà thơ Lê Đạt: người ta đang nói về một Nhã
Thuyên nào đó, hẳn không phải tôi. Một người dẫu hết sức muốn tránh ảo tưởng về
bản thân, cũng có thể thấy mình quan trọng quá. “Khôn đâu đến trẻ”, tôi hiểu
câu tục ngữ của người Việt ta theo nghĩa nhất định người trẻ thì không nên khôn
ngoan. Tôi thì nhất định tin rằng tôi còn trẻ.
Lựa chọn viết về Mở Miệng, với tôi, đơn giản nghĩa là tôi
đã không chọn viết về Trần Dần, Lê Đạt hay Thanh Tâm Tuyền, Bùi Giáng hay
Nguyễn Du Nguyễn Trãi hay Ca Dao. Hẳn nhiên, tôi hiểu rằng, người ta có thể an toàn
khi nương dựa và trông đợi vào những điều đang được bảo lãnh, nhưng người ta
cũng có thể bình yên khi không tìm cách để được bảo lãnh.
Một hiện tượng thơ là một hiện tượng thơ, bất kể mọi nỗ
lực Photoshop nó thì dấu vết của thơ ca vẫn còn đó: bằng những bài thơ đã được
viết, những cuốn sách đã ra đời, bằng những con người đang sống hay đã chết vẫn
còn đang biết nói năng.
Trong thơ ca, “cấm kỵ” là một từ ngữ vừa cổ xưa vừa tạm
bợ. Nếu tôi hình dung cấm kỵ không phải như một cái ngoài ta, mà nằm sẵn trong
ta, thì hẳn nhiên, tôi cũng không cần nương dựa vào từ “cấm kỵ” để tán dương sự
can đảm hay để miệt thị thói yếu hèn. Nhưng khi thừa nhận những cấm kỵ giả định
đang lừng lững trong đời sống và ngôn ngữ của chúng ta, tôi lại thấy ở đó tiềm
năng của va chạm và thay đổi. Bởi lẽ, bất cứ khi nào chạm đến những cấm kỵ thì
câu hỏi về sự tự do lại được đặt ra. Có giới hạn nào cho sự tự do này không?
Tôi chưa bao giờ có cảm giác ông Midas có đôi tai lừa là
một ông vua đáng bỉ vì không dám “nói ra sự thật”. Tôi chỉ thấy một ông lão cô
đơn. Cô đơn trong nỗi bất an về đôi tai bất thường của mình. Đòn trừng phạt mà
Apollo giáng xuống ông vua tội nghiệp rút cục là vì… xung đột quan điểm thẩm mỹ.
Tôi không nói về nỗi thất vọng, niềm hi vọng, sự cảm
kích, thói lãnh đạm, nỗi bất bình, thói cầu an… hay sử dụng các từ ngữ giàu khả
năng bày tỏ thái độ xung quanh sự việc này. Nhưng tôi hẳn phải thẳng thắn về thái
độ của mình: nếu nhất định người ta phải nói chuyện với nhau trên sự “nhân
danh”, nhất là nhân danh những thứ lớn lao như lý tưởng, khoa học, lịch sử, tôi
xin được im lặng. Tôi lựa chọn một trạng thái sống không nhân danh gì cả ngoài
sự phô bày: ở đó, cái riêng tư, cái nhỏ bé, cái khoái cảm có câu chuyện của
riêng nó. Trong sự tìm kiếm những khoái cảm, tôi tin sẽ chảy ra những dòng đậm
vị của suy tư và yêu thương, và hẳn cũng sẽ có một chút khe hẹp dành cho những
người ham muốn gắn kết và trao đổi.
Và đây có thể là cách ứng xử tôi đã học được từ thơ ca:
tôi chưa bao giờ thấy thơ ca muốn là một thứ vũ khí, dù để được bọc vàng trong
tay kẻ mạnh hay nằm đợi thời trong tay kẻ yếu. Để lựa chọn không trở thành vũ khí,
để không nhận cái vinh hạnh khổ nạn của một vật tế, thơ ca, thường lựa chọn bảo
vệ thứ mà nhiều người không tiếc cho đi: sự cô độc tự nó. Thậm chí, thơ, như
tôi hiểu, sẵn sàng nhận về mình sự tổn thương, sự không được chia sẻ, không tìm
cách che chắn hay gồng mình tự vệ.
Sự cô độc đó có thể gây ra ít nhất một chút quan hoài
thiết thân của mỗi người, và có thể trở thành một mối quan tâm chung của cộng
đồng, biết đâu.
Lúc tôi viết về thơ Mở Miệng, đó đang là chuyện
đang-diễn-ra. Lúc tôi viết xong phần viết của mình, có thể thơ Mở Miệng đã là
chuyện của quá khứ. Lúc tôi đang viết những dòng này, tôi tưởng tượng rằng tất
cả chúng ta đã đang dần hoá thạch. Tôi chưa biết, có thể cả những bức tượng thạch
cao cũng có thể giao tình.
Dẫu thế nào, có những điều đang trôi đi và thay đổi trong
cảm giác về sự lặp lại băng giá của tồn tại. Và bất kể vị thế bé nhỏ của văn
chương và thơ ca, tôi cũng đã có lúc tin rằng chuyện mua vui cũng được một
vài trống canh đôi khi cũng không phải là vô ích.
3.8.2013
NHÃ THUYÊN
Nguồn: Nhã Thuyên Blog
_____________________
MÙA MÀNG MỞ MIỆNG
|
______________
Ngày 7/8:
Nhã Thuyên chim (KỲ
11):
______________
Ngày 6/8:
Nhã Thuyên động (KỲ 10):
Ngày 5/8:
Nhã Thuyên trận (KỲ 9):
Báo:
Đặc biệt trên tuần báo VN TPHCM:
- (KỲ CUỐI) – BÁO VĂN NGHỆ
TPHCM – NGUYỄN VĂN LƯU: “VĂN - SỬ BẤT… PHÂN” “Nhã Thuyên dường như chỉ là cái cớ cho những
con sói học hàm đầy trí khôn và móng vuốt cấu xé".
________________
Ngày 3/8:
Nhã Thuyên hội (KỲ 8):
- LÊ TUẤN HUY - THẨM ĐỊNH
LUẬN VĂN THẠC SỸ CỦA ĐỖ THỊ THOAN: TÍNH PHÁP LÝ VÀ SỰ HỢP LÝ
________________
Ngày 2/8:
Nhã Thuyên hotgirl (KỲ 7):
Mới:
- MAI ANH TUẤN (ĐH VĂN HÓA):
“KHÔNG BAO GIỜ TRÍCH DẪN NHỮNG LỜI LẼ MÀ PHÊ BÌNH CHỈNH HUẤN ĐANG
DÙNG” “những nhà văn/nhà thơ
hay những nhà nghiên cứu bị phê bình chỉnh huấn liệt vào đủ các tội mà tôi
từng gặp, tôi đều nhận thấy họ có phong thái rất lịch thiệp, hồn nhiên, nhiều
ưu tư và đầy nhân ái với/về đời sống”.
Hay:
- NGUYỄN ĐỨC TÙNG VÀ TIN TỨC MỖI
NGÀY VỀ VỤ NHÃ THUYÊN “Mỗi
ngày một bài kết án/ Nếu bảy ngày như thế/ Sẽ có người tự tử vì buồn chán/
Rất may/ Ngày thứ sáu/ Chúng bỗng im bặt”.
________________
Ngày 1/8:
Nhã Thuyên cháy (KỲ 6):
Hấp dẫn:
Mới:
________________
Ngày 31/7:
Nhã Thuyên chưởng (KỲ 5):
Vũ Thị Phương Anh:
Chu Mộng Long:
________________
Ngày 30/7:
Nhã Thuyên bay (KỲ 4):
GS Trần Đình Sử:
Nóng quá:
- PHẠM XUÂN NGUYÊN: TỪ MỘT BẢN LUẬN VĂN
____________
Ngày 21/7
Nhã Thuyên thánh (KỲ 3):
____________
Ngày 15/7
Nhã Thuyên lạc (KỲ 2):
________________
Ngày 8/7
Nhã Thuyên loạn (KỲ 1):
- BÁO THANH TRA: LUẬN VĂN THẠC SĨ
“VỊ TRÍ CỦA KẺ BÊN LỀ…” – KỲ 1: NỔI LOẠN LÀ ĐIỀU KIỆN ĐỂ SÁNG TẠO?
|
_____________________
Văn chương cũng như mại dâm ấy. Càng cấm càng đi tơ khỏe. Cấm thế cặc nào được?
ReplyDelete