Văn chương +: VIỆT NHÂN CA – BÀI DÂN CA CỦA NGƯỜI VIỆT CỔ XUẤT HIỆN SỚM NHẤT ĐƯỢC GHI NHẬN TRỌN VẸN, CÁCH NAY KHOẢNG 2800 NĂM

Monday, March 12, 2012

VIỆT NHÂN CA – BÀI DÂN CA CỦA NGƯỜI VIỆT CỔ XUẤT HIỆN SỚM NHẤT ĐƯỢC GHI NHẬN TRỌN VẸN, CÁCH NAY KHOẢNG 2800 NĂM

Việc khảo cứu và giải mã bí mật của Việt nhân ca, đối với tôi rất là dễ bởi vì tôi biết chữ tượng hình người Hoa đang dùng vốn là chữ Việt. Khi nghiên cứu cổ sử, tôi thường đọc theo nhiều phương ngữ khác nhau là Bắc Kinh, Quảng Đông, Triều Châu, Hán Việt. Vì thế có thể nói, nhìn vào Việt nhân ca là thấy được bài thơ Việt liền! Thích thú với chi tiết 2800 năm về trước, tiếng Việt đã dùng "biện- thảo" là "bảo" , "nầy" kia, "nầy" xưa, "thương chiều chiều xưa", "em hận tương tư" v v... Nhưng có điều tôi chưa biết "Hò...hớ" là nghĩa gì và cũng chưa bao giờ nghĩ đến sẽ tìm hiểu "Hò......Hớ" là gì! Vậy mà Việt nhân ca bản gốc đã làm tôi kinh ngạc và "ngộ" ra rằng "Hò...hớ" là dân ca của người Việt khi gắn bó với sông hồ, với ghe, thuyền: Hò...Hớ nghĩa là "Hà 河" ..."Hồ 湖" (Đỗ Thành).

Việt nhân ca quá nổi tiếng. Sau khi được đưa vào phim và hát thì nổi lên phong trào tìm hiểu Việt nhân ca trong dân gian chứ không còn là chuyện của các chuyên gia nghiên cứu văn hóa. Nổi tiếng vì có thể nói đó là bài thơ tình đầu tiên, bài dân ca xuất hiện sớm nhất được ghi nhận trọn vẹn, cách nay khoảng 2800 năm…

Tóm tắt về bối cảnh ra đời của Việt nhân ca: Lưu Hướng (刘向) là cháu bốn đời của Lưu Giao (刘交). Lưu Giao là em của Lưu Bang (刘邦), Cao tổ của nhà Hán. Lưu Hướng là tác giả của sách Thuyết uyển (说苑). Sách có chương kể chuyện “Tương Thành Quân thủy phong chi nhật” (襄成君始封之日). Tương Thành Quân là Sở Tương Vương (楚襄王) tên hiệu là Hùng Hoành (熊橫). Trong câu chuyện có nhắc đến Ngạc Quân Tử Tích (鄂君子皙) là vua Sở Hùng Ngạc (楚熊咢) dùng thuyền dạo mát ngoạn cảnh thì có người chèo thuyền hát bài dân ca Việt. Ngạc Quân Tử Tích nhờ người ghi lại và phiên dịch ra tiếng "Sở" là bài "Việt nhân ca".

Nguyên văn đoạn đó như sau:

"襄成君始封之日，衣翠衣，带玉剑，履缟舄（舄：xi4，古代一种双层底加有木垫的鞋；缟舄：白色细生绢做的鞋），立于游水之上，大夫拥钟锤（钟锤：敲击乐鼓的锤子），县令执桴（桴：鼓槌）号令，呼：“谁能渡王者于是也？”楚大夫庄辛，过而说之，遂造托（造托：上前求见）而拜谒，起立曰： “臣愿把君之手，其可乎？”襄成君忿然作色而不言。庄辛迁延（迁延：退却貌）沓手（沓：盥之误字，盥手即洗手）而称曰：“君独不闻夫鄂君子皙之泛舟于新波之中也？乘青翰之舟（青翰：舟名，刻成鸟形的黑色的船），极（：man2，上艹下两；芘：bi4。芘：不详为何物，疑为船上帐幔之类），张翠盖而检 (检：插上)犀尾，班（班，同“斑”）丽袿(袿：gui1，衣服后襟，指上衣)衽(衽：ren4,下裳)，会钟鼓之音，毕榜枻（榜：船；枻，yi4,桨。榜枻：这里指代船工）越人拥楫而歌，歌辞曰：‘滥兮抃草滥予，昌枑泽予昌州州，饣甚州州焉乎秦胥胥，缦予乎昭，澶秦踰渗，惿随河湖。’鄂君子皙曰：‘吾不知越歌，子试为我楚说之。’于是乃召越译，乃楚说之曰：‘今夕何夕兮，搴中洲流。今日何日兮，得与王子同舟。蒙羞被好兮，不訾诟耻。心几顽而不绝兮，知得王子。山有木兮木有枝，心说君兮君不知。’ 于是鄂君子皙乃揄修袂，行而拥之，举绣被而覆之。鄂君子皙，亲楚王母弟也。官为令尹，爵为执圭，一榜枻越人犹得交欢尽意焉。今君何以踰于鄂君子皙，臣何以独不若榜枻之人，愿把君之手，其不可何也？”襄成君乃奉手而进之，曰：“吾少之时，亦尝以色称于长者矣。未尝过僇（僇：lu4,羞辱）如此之卒也。自今以后，愿以壮少之礼谨命。”

Dịch nghĩa:

“Ngày đầu tiên Tương Thành Quân được phong quan tước, mặc áo đẹp, đeo kiếm ngọc, mang cao guốc, đứng phía trên dòng nước, đại phu gõ nhạc, đánh trống. Lệnh rằng: "Ai có thể đưa ta lên đò?" Sở đại phu Trang Tân bước lên phía trước bái kiến, đứng thẳng nói rằng: "Thần nguyện nắm tay của quân vương, có được không ?" Tương Thành Vương phẫn nộ, mặt biến sắc và im lặng. Trang Tân mất mặt, phủi tay nói rằng: " Quân vương không nghe qua chuyện Ngạc Quân Tử Tích dạo thuyền trên làn sóng mới sao? Trên thuyền Thanh Hàn, cắm cờ xí, khoác áo choàng đẹp. Trong tiếng chuông trống, người chèo thuyền là người Việt đã hát. Lời hát là "Lạm hề biện thảo biện dư, xương hoàn trạch dư xương châu châu, Thực thẩm châu châu yên hô tần tư tư, mạn dư hô chiêu, thẳn tần du sâm, đề tùy hà hồ ." Ngạc Quân Tử nói: " Ta không hiểu Việt ca, thử cho ta hiểu bằng tiếng Sở." Thế là cho người phiên dịch, bằng tiếng Sở nghĩa là: "Kim tịch hà tịch hề, khiên trung châu lưu, kim nhật hà nhật hề, đắc dĩ vương tử đồng Chu. mông tu bị hảo hề, bất hiềm cấu sĩ. tâm kỷ phiền nhi bất tuyệt hề, tri đắc vương tử. Sơn hửu mục hề mục hửu chi, tâm thuyết quân hề quân bất tri.” Nghe xong, Ngạc Quân Tử Tích xăn tay áo, đến ôm lấy, dùng mền thêu mà đắp lên. Ngạc Quân Tử Tích là em cùng mẹ với Sở vương, làm quan Lịnh-Doãn, tước vị cao sang, mà còn có thể cùng vui tận hết ý với người chèo thuyền Việt. Nay sao quân vương lại do dự hơn Ngạc Quân Tử Tích, thần tại sao không bằng người chèo thuyền, muốn nắm tay quân vương, tại sao lại không được ?" Tương Thành Quân đưa tay ra bước tới, nói: "Ta từ nhỏ đã được người lớn khen đàng hoàng, chưa từng bất ngờ gập qua cảnh nầy. Từ nay về sau xin nghe lời chỉ dạy của tiên sinh."

Chính nhờ đoạn văn này mà Bài ca của người Việt còn tới ngày nay.

Từ văn bản Hán ngữ:

今夕何夕兮,搴舟中流。

Kim tịch hà tịch hề？khiên chu trung lưu.
今日何日兮,得与王子同舟。

Kim nhật hà nhật hề？đắc dữ vương tử đồng chu!
蒙羞被好兮,不訾诟耻。

Mông tu bị hảo hề，bất hiềm cấu sỉ.
心几烦而不绝兮，得知王子。

Tâm kỉ phiền nhi bất tuyệt hề，đắc tri vương tử.
山有木兮木有枝 ,心悦君兮君不知!

Sơn hữu mộc hề mộc hữu chi,tâm thuyết quân hề quân bất tri!

Và đây là bản dịch có thể được coi là chuẩn:

Việt nhân ca

Đêm nay đêm nào chừ, chèo thuyền giữa sông
Ngày này ngày nào chừ, cùng vương tử xuôi dòng.
Thẹn được chàng mến yêu chừ, nào chê phận thiếp long đong
Lòng rối ren mà chẳng dứt chừ, được gặp chàng vương tông

Non có cây chừ, cây có cành chừ; lòng yêu chàng chừ, chàng biết không?

(Bản dịch Việt ngữ trên Diễn Đàn của Viện Việt Học)

Hiện giờ Việt nhân ca được biết như là bài dân ca của dân tộc "Choang", được ghi lại bằng ký âm bởi người Sở thời Xuân-Thu.* Một số ý kiến cho rằng lịnh doãn nước Sở là Ngạc Quân Tử Tích sau khi nghe bài hát của người Việt rồi nhờ người phiên dịch ra tiếng Sở. Sở quá rộng lớn nên Bắc Sở thường tự xưng là Kinh Sở và Nam Sở tự xưng là Tương Sở hay Tượng Sở. Trong lịch sử xưa có khi Nam Sở tách ra độc lập là nước Dương Việt. Nếu ngược thời Xuân thu đi về xa nữa, thì tận xa xưa có “lịnh doãn" của nước Sở là Tử Văn vào triều đình nhà Chu nói chuyện bằng tiếng Sở mà nhà Chu xưng là Hoa lại không ai hiểu... Điều nầy được ghi nhận trong Sử ký. Xin quí vị xét kỹ yếu tố câu chuyện nầy mà đừng lầm rằng tiếng Sở là tiếng Hoa. Ngay cả "lịnh-doãn" nước Sở nghĩa là gì thì người Hoa cũng không biết, nên chỉ ghi chú: quan "lịnh-doãn" là chức quan tương đương với "tể tướng" hay gọi là "thừa tướng". Thực ra lịnh-doãn (令尹) là từ đa âm cổ: quan lịnh-doãn hay quan loãn à quan loan à quan lang chỉ có trong tiếng Việt và người Việt mới hiểu. Quan chức người Việt thời Hùng Vương được gọi là quan lang à loan, khi ký âm bằng chữ vuông thì biến thành lịnh - doãn (令尹). Thời Xuân thu vẫn dùng ngôn ngữ Việt làm tiếng phổ thông giữa các quốc gia nhỏ ở Trung Nguyên và gọi là Nhã ngữ. Nhã ngữ là Việt ngữ mà ngày nay cũng bị gọi là Hoa ngữ, đã đơn âm hóa nên nhiều người lầm tưởng "Việt" "Hoa" là hai ngôn ngữ khác nhau. Ví dụ "Trữ-la" thôn thì thực ra là "Tử la" thôn có nghĩa là “thôn Tả". "Trả" “tả” hay "trái" chính là "Tó" (Triều Châu), “Chỏ" (Quảng Đông), "Chò" (Bắc Kinh) dù chung một gốc mà sau khi biến âm thì vùng nầy lại không hiểu ngôn ngữ vùng kia.

Nay tôi xin thử phục nguyên bài ca Việt trình bạn đọc.

Ký âm tiếng Việt của bài ca được ghi lại là:

滥兮抃草滥予

Lạm hề biện thảo lạm dư
昌枑泽予昌州州

Xương hằng trạch dư xương châu châu
饣甚州焉乎秦胥胥

Thực thầm châu yên hồ tần tư tư
缦予乎昭

Mạn dư hồ chiêu
澶秦逾渗惿随河湖

Thìn tần du sâm, đề tùy hà hồ

So sánh hai bản văn ta thấy khác nhau rõ rệt. Bản dịch có 54 chữ, trong khi nguyên bản chỉ có 33 chữ. Ở bản dịch, câu thứ 3 bị thiếu chữ "饣", đó chính là chữ 飠-Thực. Trong khi đó bản dịch bị thêm câu cuối, chỉ mang tính đưa đẩy vô nghĩa “non có cây, cây có cành.” Có vấn đề cần lưu ý là sự hình thành của hai bản văn trên: Bài ca bằng tiếng Việt của người Việt. Người Sở nghe không hiểu nên yêu cầu được dịch sang tiếng Sở. Nhưng rồi cả bản tiếng Việt cả bản tiếng Sở được ký âm bằng chữ vuông Hán ngữ. Nếu dịch là diệt thì đây cũng là ví dụ tiêu biểu. Tiếng Việt cổ của 2800 năm trước là ngôn ngữ đa âm, “bị” chuyển thành Hán tự đơn âm cách nay 2000 năm là sự mất. Mất chữ dẫn tới mất nghĩa… Qua quá trình chuyển ngữ như thế, tất cả đều thay đổi. Nhìn khách quan, đó là hai bản văn khác nhau hầu như hoàn toàn về văn tự. Có lẽ chỉ chung nhau ở phong cảnh sông nước, nỗi quyến luyến của người chèo thuyền và chàng vương tử, vậy thôi! Hơn hai nghìn năm nay, giai thoại vẫn nằm trong sách. Bao thế hệ đã đọc và ngợi ca đều bằng lòng với bản dịch mà chưa ai nghiên cứu nguyên văn của bài ca tức là bản tiếng Việt! Phải chăng đó là thứ ngôn ngữ bị mai một mà bao tháng năm do không hiểu được nên lớp lớp tài tử văn nhân bằng lòng với cái bóng, cái hình? Rất khó xác định giữa nguyên bản và bản dịch, cái nào hay hơn. Có thể do chất trữ tình của bản dịch cụ thể hơn cộng với nhịp điệu đưa đẩy của bài ca gây ấn tượng cho người đọc khiến hàng nghìn năm người đọc bị dẫn dụ sang bài ca khác mà không phải bài ca của người Việt? Chính vì vậy, việc khảo cứu, phục nguyên văn bản gốc của bài ca Việt càng trở nên ý nghĩa.

Phiên dịch ra Hán Việt cho một bài dùng chữ tượng hình cổ để "phiên âm" tiếng Việt thì sẽ rất là khó vì có chữ không còn được dùng nữa, nên không có trong từ điển. Mà dù cho có tra tự điển thì chưa chắc đúng bởi vì giọng đọc ở các địa phương khác nhau. Thêm nữa, cách nhau đến ngàn năm thì tiếng nói và cách viết của một số chữ có thể thay đổi và lại biến âm theo từng miền ngôn ngữ v v... Bản ký âm nầy cho đến nay vẫn bị cho là phiên âm để ghi lại tiếng "Choang" tức là tiếng "Thái" của Tráng tộc.

Xin trình bày lại và xếp theo ý tôi:

滥兮抃草滥予

枑泽予昌州州飠

甚州焉乎秦胥胥

缦予乎昭澶秦踰渗惿随

...河湖。

Xin sắp xếp lại lần nữa, vì rất quang trọng, cho đúng 6-8: (chú ý hai chữ có gạch nối là một chữ đa âm)

滥兮抃 - 草滥予

Lạm hề biện-thảo lạm dư

昌枑泽 - 予昌州州飠

Xương hoàng trạch-dư xương châu châu thực

甚州焉乎-秦胥胥

Thẩm châu yên hô-tần tư tư

缦予乎-昭澶秦踰渗惿-随

Mạn dư hô-chiêu thìn tần du sâm đề-tùy.

...河湖。

Hà Hồ.

Để dịch bài này từ tiếng Việt xưa ra tiếng Việt nay xin giải thích những ký âm của Việt nhân ca:

滥 : "Lạm" là "Lam" hay "nam" tức là "Năm", "L" và "N" thường là biến âm, ngày nay màu "Lam" tiếng Triều Châu là "Nam". Rất nhiều nơi ở Quảng, Triều, Việt thường lẫn lộn "L" và "N".

兮: Hề... hầy, nầy, nè, đây... nhiều biến âm.

抃草: Biện-thảo là từ đa âm của "bảo".

予: "Dư" còn có âm "ia" (Triều Châu, Bắc kinh). Năm "dư" có thể như ngày nay là "năm kia", "năm xưa."

昌: ký âm "xương" là "thương". Ngày nay tiếng Quảng Đông-thuần Việt là "Sẹc", Triều Châu-thuần Mân Việt là "Siaiê".

枑: "Hằng" hay "Hoàng".

泽予: "Trạch-Dư" hay "Trạch-Dử" là "Trử” hay "Tử",

飠: Thực, tiếng Quảng Đông à sực, Bắc kinh à Sữa: phát âm như là "Xưa".

甚 : Thẩm hay Thậm là Sẩm, sửm, sơm tiếng tiếng Quảng Đông, và Bắc kinh "Sum" phát âm như "Sớm".

州: Châu phát âm Mân Việt -Triều Châu thì đọc là "Chiêu", "Chiệu" như "Chiều".

焉: (zen) phát âm tiếng Bắc Kinh như em.
乎秦: "Hô-tần" đa âm, là "Hận" đơn âm.
乎昭: "Hô-chiêu" đa âm là "Hiểu" đơn âm.

澶: "Thẳn" hay "Đặng" hay "được". Nếu tra tự điển và phiên dịch là "Thìn" hay "chiền" là không đúng! Bên trái là bộ "Thủy" và bên phải là chữ "Đàn", đọc là "Thẳn" hay "đặng" và nghĩa là "nước xối... thẳng, thông, đặng". Tiếng Quảng Đông: "Thànn", Tiếng Triều Châu: "thànn" hay "thạnn".
胥胥: "tư tư" là Tương Tư.

秦踰: Tần Du, là ký âm "tình duyên" hay "tình yêu",

秦 là Tsình của tiếng Triều Châu ngày nay, 踰, du, Duyè (Quảng đông), Dua (Triều Châu).

渗: "Sâm" là Sâu, tiếng Quảng Đông ngày nay "sâu" vẫn là "Sâm".

惿随: "Đề-Tuỳ" đa âm là "đùy" đơn âm, là "đầy"

河- Hà: hớ

湖- Hồ: hò

Như vậy, nghĩa Việt của bài ca như sau:

Năm nầy bảo năm xưa

Thương Hoàng tử thương chiều chiều xưa

Sớm chiều em hận tương tư

Mà ai hiểu đặng tình yêu sâu đầy.

....Hò Hớ.

Theo khảo cứu của tôi thì Việt nhân ca là thơ lục bát của tiếng Việt, phù hợp với câu hò của dân ca Việt. Nếu thể hiện bài ca bằng thể lục bát ngày nay thì sẽ là:

Hò... ... hớ...

Năm nầy bảo với năm xưa

Thương chàng hoàng tử thương chiều chiều xưa

Sớm chiều em hận tương tư

Mà ai hiểu đặng tình yêu sâu đầy.

ĐỖ THÀNH

4 comments:

huynhmuiMarch 12, 2012 at 10:23 AM
Rất cảm ơn tác giả Đỗ Thành đã cung cấp một bài phân tích lý thú về tiếng Việt cổ để giải mã ra được nguyên bản của bài Việt Nhân Ca nổi tiếng.

Tôi vừa mạn phép đưa lên fabook để chia sẻ với bạn bè của tôi. Tôi chỉ có một ý hơi khác là tôi không đồng ý cách giải thích "Biện-thảo là từ đa âm của "bảo"" mà cho đó là một ký pháp ghép âm của người Việt xưa.

Trên Fb, tôi có ghi chú:

Đây là một bài dân ca 2800 năm trước của người Việt. Bài nầy đã được Đỗ Thành giải mã qua nghiên cứu cổ sử, khảo sát theo nhiều phương ngữ khác nhau là Bắc Kinh, Quảng Đông, Triều Châu, Hán Việt. Qua phân tích của Đõ Thành, các bạn có thể thấy nhiều chi tiết lý thú về phương pháp ký âm của tổ tiên ta ngày xưa như từ "BẢO" là được ghép lại bởi hai ký tự "biện" và "thảo", từ "HẬN" là ghép bở "hô" "tần" đa âm, HIỂU là "hô" "chiêu"

Một lần nữa tôi muốn bày tỏ lời cảm kích chân thành đến tác giả Đỗ Thành

Huỳnh Mùi
ReplyDelete
Replies
AnonymousMarch 12, 2012 at 10:31 AM
Nói như thánh phán! Thật hư thế nào?
ReplyDelete
Replies
Nguyễn Công Kha - Trà Phương - Hải phòngMarch 12, 2012 at 10:59 AM
Phải có bằng chứng khoa học chứ đừng như Trung Quốc nhận Hoàng Xa, Trường Xa của họ, chỉ để Thiên Hạ chê cười.
ReplyDelete
Replies
vannguyenMarch 12, 2012 at 7:43 PM
Quê ngoại của tôi là thôn Tử la , xã Phú Nam An , huyện Chương Mỹ , tỉnh Hà Tây . lúc nhỏ tôi thắc mắc tại sao là thôn Tử la mà không ai giải đáp thỏa đáng , nay nhờ tác giả mà biết đó là thôn bên trái ( tả ). Chân thành cảm ơn bác Đỗ Thành .
ReplyDelete
Replies

Add comment

Văn chương +

Trang

Monday, March 12, 2012

VIỆT NHÂN CA – BÀI DÂN CA CỦA NGƯỜI VIỆT CỔ XUẤT HIỆN SỚM NHẤT ĐƯỢC GHI NHẬN TRỌN VẸN, CÁCH NAY KHOẢNG 2800 NĂM

4 comments:

Truyện - Báo

Mới

Bài lưu