Hai người đều là nông dân và có “hình hài như đám đất hoang” (chữ của Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn). Một ở Đông Vệ- Đông Sơn- Thanh Hóa, một ở Vinh Quang- Tiên Lãng- Hải Phòng. Cả hai đều là thợ cày, đều lam lũ, lấm láp như nhau. Nguyễn Duy là dân quân trực chiến, rồi lính đường dây thông tin liên lạc thời chiến tranh chống Mỹ. Một trở thành nhà thơ nổi tiếng xuất thân từ nông dân, một trở thành người nông dân nổi tiếng. Nguyễn Duy hơn Đoàn Văn Vươn 18 tuổi (48/66), có thể nói họ cách nhau một thế hệ.
Nhà thơ Nguyễn Duy và Đoàn Văn Vươn cùng nhắm vào cái nghèo, cái buồn, cái uẩn ức và bất công của xã hội, chỉ khác, người nhắm bằng thơ, người nhắm bằng… súng.
Hai người “thân” nhau nhưng họ chỉ
mới “gặp nhau” trên trời, cũng là nhờ (từ tháng 11 năm 1997) Nhà nước cho phép
mở cửa Internet. Nhà thơ Nguyễn Duy có thơ đăng trên mạng, còn tên tuổi Đoàn
Văn Vươn tra từ google là hiện lên mồn một.
Đánh thức tiềm lực của Nguyễn Duy viết từ năm 1980 đến năm 1982 thì kết thúc,
nhưng mãi còn là một bài thơ thời sự cho vụ án Đoàn Văn Vươn. Xin bắt đầu bằng
câu:
Tôi lớn lên bên bờ bãi sông Hồng
trong màu mỡ phù sa máu loãng
giặc giã từ con châu chấu, con cào cào
mương máng, đê điều ngổn ngang chiến hào
trang sử đất ngoằn ngoèo trận mạc
giọt mồ hôi nào có gì to tát
bao nhiêu đời mặn chát các dòng sông
Không hiểu ông Đoàn Văn Vươn có đọc
bài thơ này của Nguyễn Duy không vì chưa chắc người nông dân chân lấm tay bùn
đã biết lướt web và sử dụng Internet thành thạo như người thành thị. Nhà thơ
Nguyễn Duy đi bằng thơ trước thời kỳ đổi mới. Nông dân Đoàn Văn Vươn tự phát
trước khi các nhà lập pháp và dư luận đang bàn cãi về việc sửa đổi Hiến pháp
trong đó có đề cập đến việc sửa đổi quyền sở hữu đất đai đã được quy định tại
Hiến pháp năm 1980.
Nhà thơ Nguyễn Duy vẫn hợp thời với
nông dân Đoàn Văn Vươn trong những câu thơ này:
Đã đi qua những huyền thoại cũ mèm
những đồng lúa không trồng mà gặt
những ruộng cá không nuôi mà sẵn bắt
những ghểnh cẳng, vuốt râu làm chơi ăn thật
miếng ăn nào không nước mắt mồ hôi
Và:
Xin em nhìn kia - người cuốc đất
(tôi cũng từng chai tay cuốc đất)
cái cuốc theo ta đời này đời khác
lưỡi cuốc nhỏ nhoi liếm sạch cánh đồng rồi
rướn mình cao
chĩa cuốc lên trời
bổ xuống đánh phập
đẹp lắm chứ cái tạo hình cuốc đất.
Xin em nhìn kia - người gánh phân gánh thóc
(tôi cũng từng mòn vai gánh phân gánh thóc)
kẽo kẹt hai vai một nhịp cầu vồng
đẹp lắm chứ cái tạo hình gồng gánh.
Nhưng cái đẹp này em có chạnh lòng không?
cái đẹp gợi về thuở ngày xưa ngày xửa
nhịp theo tiết tấu chậm buồn
cái đẹp ấy lẽ ra không nên tồn tại nữa!
Đánh thức tiềm lực của Nguyễn Duy được cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt khen hay vì có
tư duy đi trước chính sách. Hành vi tự phát của nông dân Đoàn Văn Vươn đã đánh
động đến người cầm quyền hành pháp cao nhất là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng . Thơ
Nguyễn Duy đã đánh thức tiềm lực lập pháp, nông dân Đoàn Văn Vươn tự phát đánh
thức và kêu gọi sự sửa đổi của Hiến pháp.
Tiếng súng Đoàn Văn Vươn cảnh báo
hành động “tức nước vỡ bờ” của người dân bị dồn đến bước đường cùng phản
ứng lại một thực trạng xã hội mà Đánh thức tiềm lực của Nguyễn Duy đã
từng cảnh báo:
Cần lưu ý
lời nói thật thà có thể bị xử tội
lời nịnh hót dối lừa có thể được
tuyên dương
đạo đức giả có thể thành dịch tả
lòng tốt lơ ngơ có thể lạc đường
Cần lưu ý
có cái miệng làm chức năng cái bẫy
sau nụ cười là lởm chởm răng cưa
có cái môi mỏng hơn lá mía
hôn má bên này bật máu má bên kia…
30 năm đã trôi qua từ khi bài Đánh
thức tiềm lực ra đời, nông dân Đoàn Văn Vươn đã đánh thức bài thơ
này bằng những hành vi và nỗi buồn, sự uẩn ức rất đáng là đối tượng của thi ca.
Đoàn
Văn Khánh
(Nguồn:
VHQN)
No comments:
Post a Comment